ŚRODKI NA SŁODYSZKA RZEPAKOWEGO

Słodyszek rzepakowy, znany również jako Meligethes aeneus, to mały chrząszcz z rodziny łyszczynkowatych, który jest jednym z najgroźniejszych upraw rzepaku. Jak rozpoznać słodyszka rzepakowego, jak zapobiegać jego żerowaniu i jak zwalczać?

Słodyszek rzepakowy – charakterystyka i rozpoznanie

Dorosłe osobniki słodyszka mają około 2-3 mm długości i są metalicznie czarne lub ciemnobrązowe. Larwy zaś mają długość do 3,5 mm, są w kolorze szarobiałym lub białym z 3 parami krótkich odnóży. Chrząszcze przechodzą okres zimowy – przebywają w warstwie ściółki, na polach, w rowach i na obrzeżach lasu. Słodyszki rzepakowe żywią się pyłkiem i nektarem kwiatów rzepaku, a ich larwy mogą powodować znaczne szkody w pąkach kwiatowych.

Szkodnik ten występuje w całym kraju. Jest szczególnie problematyczny, ponieważ może znacząco obniżyć plon i jakość upraw rzepaku. Nalatuje na plantacje rzepaku w momencie przekroczenia temperatury 15°C, najczęściej w marcu lub kwietniu. Kontrola i zarządzanie populacją słodyszka rzepakowego jest ważna w rolnictwie szczególnie w regionach, gdzie uprawia się rzepak na dużą skalę. Metody kontroli obejmują stosowanie insektycydów, a także metody biologiczne i agrotechniczne, takie jak odpowiednie terminy siewu i zbiory, aby uniknąć szczytu aktywności szkodnika.

Samice gatunku słodyszka składają swoje jaja wewnątrz pąków roślin, gdzie następnie pojawiają się larwy o wydłużonej budowie. Następnie, larwa przechodzi proces metamorfozy w gruncie. To samice są odpowiedzialne za uszkodzenie pąków kwiatowych, po czym w maju składają w nich jaja - pojedynczo bądź w ilości do 200. Rozwój larw trwa od 2 do 5 tygodni. W pełni rozwinięte larwy zakopują się w glebie, gdzie następnie następuje przepoczwarczenie. 

Słodyszek rzepakowy – zwalczanie

Inwazje słodyszka na uprawy rzepaku zazwyczaj zaczynają się w marcu bądź kwietniu, kiedy temperatura powietrza wzrasta powyżej 15°C. Wcześniej jego obecność można zidentyfikować na żółtych kwiatach, takich jak mniszek lekarski. W zależności od warunków atmosferycznych aktywność owadów może utrzymywać się aż do maja. Największe zniszczenia dokonane przez słodyszka rzepakowego można obserwować podczas fazy pąkowania (na początku etapu zwartego pąka). Tymczasem pąki nadal pozostają zamknięte, choć zauważalny jest już żółty odcień kwiatów. Chrząszcze przegryzają pąki w poszukiwaniu pyłku kwiatowego. Samice składają jaja wewnątrz, co powoduje uszkodzenia. Uszkodzone pąki często wysychają i opadają, zostawiając jedynie szypułki kwiatowe, co znacznie szkodzi plonowi. W rezultacie straty mogą wynosić nawet do 50%, a w skrajnych przypadkach – do 80%.

Larwy zasiedlają się wewnątrz pąków, odżywiając się pyłkiem i nektarem, choć nie powodują one bezpośrednich szkód.

Zwalczanie słodyszka odbywa się za pomocą insektycydów o cechach głównie kontaktowych i żołądkowych. Na rynku można zakupić różne środki ochrony roślin, które są skuteczne przeciwko słodyszkowi w rzepaku.

Są to produkty*:

• Inazuma 130 WG środek zawierający acetamipryd z grupy neonikotynoidów oraz lambda-cyhalotrynę z grupy pyretroidów, w dawce  0,16-0,20 kg/ha.
• Mospilan 20 SP zawierający acetamipryd z grupy neonikotynoidów, w dawce 0,08-0,12 kg/ha.
• Karate Zeon 050 CS zawierający lambda-cyhalotrynę z grupy pyretroidów, w dawce  0,12 l/ha.
• Cyperkill Max 500 EC zawierający cypermetrynę z grupy pyretroidów, w dawce 0,05 l/ha.

Słodyszek rzepakowy – zapobieganie

Słodyszek rzepakowy może pojawić się nawet na starannie pielęgnowanych plantacjach – nie jest to niemożliwe do zapobieżenia. Większe ryzyko wystąpienia dużej populacji tego szkodnika występuje jednak na polach, na których nie praktykuje się rotacji upraw, używa się niepewnego materiału siewnego oraz stosuje się niewłaściwe, na przykład zbyt intensywne, nawożenie.

Istotną rolę w ochronie rzepaku odgrywa:

• monitorowanie cyklu płodozmianu,
• kupowanie materiału siewnego od wiarygodnych producentów,
• walka z chwastami na polu i w jego otoczeniu,
• usuwanie pozostałości po zbiorach,
• izolacja rzepaku (od innych plantacji roślin z rodziny kapustowatych),
• a także eliminowanie samosiewów. 

Zastosowanie środków owadobójczych zazwyczaj jest poprzedzone inspekcją plantacji oraz oceną potencjalnego ryzyka. Aby ocenić skalę problemu, korzysta się z techniki żółtych pojemników. Pojemniki te rozmieszcza się około 20 metrów w głąb plantacji, mierząc od krawędzi pola. Powinny być one umieszczone na wysokości wierzchołków rosnących roślin i podnoszone w miarę ich rozwoju. Po zaobserwowaniu obecności chrząszczy w pojemnikach, w losowo wybranych kilkunastu punktach plantacji przeprowadza się kontrolę nad dziesięcioma roślinami (razem 100-150). W fazie gęstego pąka granicą zagrożenia jest jeden chrząszcz na roślinę, a na etapie luźnego kwiatostanu minimum trzy chrząszcze. Konieczne jest wtedy użycie środków owadobójczych. Szybka interwencja i użycie efektywnych środków umożliwi ograniczenie strat.

* Środki ochrony roślin zrejestrowane w roku 2023.