ŚRODKI NA WIELKOPĄKOWCA PORZECZKOWEGO

Wielkopąkowiec porzeczkowy (Cecidophyopsis ribis) należy do roztoczy i jest jednym z najgroźniejszych szkodników porzeczki czarnej. Występuje na plantacjach całego kraju. Rośliną żywicielską wielkopąkowca jest nie tylko porzeczka, ale i agrest. Uszkodzenia powodowane przez wielkopąkowca porzeczkowego mogą zrujnować plantację. Zwalczanie, ze względu na jego dużą szkodliwość i szybkie rozprzestrzenianie, wymaga systematycznej obserwacji.

Wielkopąkowiec porzeczkowy - charakterystyka i rozpoznanie

Wielkopąkowiec porzeczkowy to niewielki szpeciel, który czyni duże szkody w uprawach porzeczki. Samice składają jaja, zasiedlając pąki, po czym wczesną wiosną po rozluźnieniu pąków szpeciele opuszczają je i zaczynają okresy migracji. Migracja wielkopąkowca porzeczkowego może odbywać się poprzez przenoszenie m.in. przez wiatr czy krople wody na sąsiednie krzewy porzeczki.

Wielkopąkowiec powoduje nabrzmienie pąków, które stają się kilkakrotnie większe od zdrowych. Na jednym pąku może znajdować się kilkaset tysięcy larw, przez co zasiedlone pąki są powiększone. Uszkodzone pąki nie rozwijają się i zasychają, co osłabia kondycję roślin. Brak rozwijających się z nich liści prowadzi do ogołacania się pędów i obniżenia plonów. Owoce są drobne, zdeformowane i kwaśne. Uszkodzenia powodowane przez wielkopąkowca mogą doprowadzić do nieopłacalności uprawy.

Rozwój szkodników zależy od temperatury i wilgotności powietrza. Na przestrzeni roku rozwija się kilka pokoleń wielkopąkowca. Większość czasu spędzają one w pąkach, uszkadzając je, rozmnażając się i zimując. Najwięcej objawów żerowania można znaleźć w pąkach podczas kwitnienia, a migracja szkodnika następuje tuż przed, w okresie kwitnienia porzeczki i zaraz po kwitnieniu. Owad przenosi wirusa rewersji porzeczki, przez co pędy nie owocuję, a co szkodliwość wielkopąkowca porzeczkowego jest silniejsza.

Zwalczanie wielkopąkowca porzeczkowego

Ze względu na dużą szkodliwość i szybkie rozprzestrzenianie się wielkopąkowca, zaleca się coroczne działania zwalczające, takie jak stosowanie chemicznych środków ochrony roślin. Istotne jest, aby pamiętać, że najbardziej efektywna eliminacja tego szkodnika następuje, gdy jest on na zewnątrz roślin, a nie schowany w pąkach, czyli podczas jego migracji. Biorąc pod uwagę długi czas migracji tego organizmu, zalecane są trzy etapy interwencji: przed rozpoczęciem kwitnienia, w okresie pełni kwitnienia oraz po zakończeniu kwitnienia. Zaletą środków do zwalczania szpeciela jest to, że działają też m.in. na przędziorka chmielowca.

Najpopularniejsze środki ochrony na wielkopąkowca porzeczkowego*

• Ortus 05 SC to preparat o działaniu kontaktowym i żołądkowym zawierający substancję czynną fenpiroksymat. Zaleca się wykonać pierwszy zabieg na początku i drugi oprysk przed pełnią kwitnienia. W celu lepszego rozprowadzenia preparatu stosować z adiuwantem Slippa. Preparat Ortus 05 SC można zastosować 1 raz sezonie wegetacyjnym w uprawie porzeczki.
• Movento 100 SC to środek z nową substancją czynną spirotetramat, która działa głównie na szkodniki ssące. W roślinie działa systemicznie. Hamuje u szkodników biosyntezę tłuszczów i w efekcie prowadzi do ich śmierci.

Fizyczne zwalczanie wielkopąkowca porzeczkowego*

• Do walki z wielkopąkowcem porzeczkowym możemy też wykorzystać preparat Siltac EC zawierający mieszaninę związków polimerycznych, silikonowych i siloksanów. Jest to naturalny preparat do walki z wielkopąkowcem. Działa interwencyjnie, dlatego należy go zastosować bezpośrednio na żerujące szkodniki. Po kilku dniach od zabiegu, 5-7, należy ocenić stopień zwalczenia szkodników i w razie potrzeby zabieg powtórzyć.

Wielkopąkowiec porzeczkowy - zapobieganie 

Do metod zapobiegawczych należą:

• monitoring i systematyczne lustracje nowych pąków tuż po ruszeniu wegetacji,
• wybór odmian porzeczki odpornych na tego szkodnika, np.’Ceres’ oraz wirusa rewersji porzeczki czarnej, np. ‘Ben Gairn’,
• usuwanie pędów z porażonymi pąkami porzeczki lub całych krzewów,
• nasadzenia ze zdrowego materiału szkółkarskiego,
• wykorzystywanie drapieżnych błonkówek z gatunku Tetrastichus eriophyes, które w pewnym zakresie pomagają w ograniczaniu liczby szkodników. 

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.