Rdza

Choroba grzybowa roślin znana jako „rdza” to grupa chorób powodowanych przez różne gatunki grzybów z rodzaju Puccinia. Charakterystyczną cechą tych chorób jest pojawianie się na liściach, łodygach, pędach  a czasem i owocach roślin, pomarańczowo-brązowych, rdzawych plam. Te plamy to sporangia, czyli struktury, w których grzyby wytwarzają zarodniki. Istnieje wiele rodzajów rdzy, z których każdy może porazić określony gatunek roślin. Na przykład, rdza sosnowa atakuje różne gatunki sosen, a rdza pszeniczna – uprawy zboża. Choroba ta rozwija się szczególnie intensywnie w wilgotnych warunkach i często jest przyczyną znacznych strat w rolnictwie i leśnictwie. Kontrola i zapobieganie rdzy obejmuje stosowanie fungicydów, wybieranie odpornych odmian roślin, a także praktyki agrotechniczne, które zmniejszają wilgotność i poprawiają cyrkulację powietrza wśród roślin.

Rdza – objawy i rozpoznanie

Wysoka wilgotność powietrza, długotrwałe opady deszczu, częste mgły oraz intensywne zraszanie roślin sprzyjają rozwojowi rdzy. Za jej wystąpienie odpowiadają grzyby z rzędu rdzowców. Często udaje jej się przetrwać zimę na pozostałych resztkach roślinnych, zwłaszcza na liściach. W przypadkach wyjątkowo silnego występowania rdza może nawet prowadzić do obumarcia rośliny. Przykładem roślin sadowniczych, na których choroba może się rozwijać, jest grusza (rdza gruszy), porzeczka i agrest (rdza wejmutkowo-porzeczkowa, rdza agrestu), a wśród roślin ozdobnych chryzantemy (biała rdza złocienia, rdza brunatna złocienia), pelargonia (rdza pelargonii) i goździk (rdza goździka szklarniowego).

Grzybnia rdzy, która jest delikatna, rozwija się w przestrzeniach międzykomórkowych rośliny gospodarza. Na powierzchni skórki rośliny rdze mogą wytwarzać różne rodzaje zarodników. Przykładowo mogą to być struktury przypominające czarki lub kubeczki o jasnożółtym kolorze.

Zarodniki letnie, często o intensywnie pomarańczowym kolorze, pojawiają się w skupieniach tworzących poduszkowate formy. Kolejną formą zarodnikowania są zarodniki przetrwalnikowe, które mają podobny kształt do zarodników letnich, ale są znacznie ciemniejsze – brunatne lub czarne. Ciekawym aspektem rozwoju rdzy jest jej zdolność do rozwijania się na dwóch żywicielach, na przykład rdza wejmutkowo-porzeczkowa początkowo rozwija się na sosnach pięcioigłowych, a potem na liściach czarnej porzeczki. W rezultacie rdze jednodomowe pojawiają się na uprawach już wczesną wiosną, podczas gdy rdze dwudomowe stają się widoczne później, zazwyczaj latem.

Objawy rdzy i metody jej rozpoznawania zależą od konkretnego gatunku grzyba i atakowanej rośliny, ale istnieją pewne ogólne charakterystyki.

Objawy – Rdza Na Roślinach

Rdza porażająca roślinę  ma na celu ją osłabiać. Jako pierwsze najczęściej atakowane są dolne partie roślin, jednak z czasem choroba przenosi się także na pędy i kwiaty.

Jej objawy możemy zauważyć gdy:

• Pomarańczowe, żółte lub brązowe plamy: najbardziej charakterystycznym objawem są plamy na spodniej części liści, następnie na  łodygach, które mogą być początkowo jasnożółte, a następnie przechodzić w odcienie pomarańczowe lub brązowe.
• Struktury sporulacyjne: na plamach często pojawiają się drobne wypukłe struktury, które są sporangiami grzybów. Mogą być one w różnych odcieniach rdzy od żółtego po ciemnobrązowy.
• Deformacje liści: w niektórych przypadkach liście mogą się skręcać, marszczyć lub deformować.
• Przedwczesne opadanie liści: silnie zainfekowane rośliny mogą tracić liście przedwcześnie. Liście, które opadły na ziemię, umożliwiają przedostanie się zarodników grzyba do gleby, gdzie będą zimować w oczekiwaniu na nowe wiosenne przyrosty.
• Ograniczony wzrost: atakowane rośliny mogą wykazywać zahamowanie wzrostu. Rośliny przestają kwitnąć.

Rozpoznanie Rdzy

• Wizualna inspekcja: rozpoznanie zazwyczaj zaczyna się od wizualnego zidentyfikowania typowych objawów na roślinach.
• Mikroskopowe badanie: w celu dokładniejszego zidentyfikowania rodzaju rdzy można przeprowadzić mikroskopowe badanie sporangium i zarodników.
• Historia uprawy: informacje o wcześniejszych problemach z rdzą na danym terenie lub na tej samej roślinie mogą być pomocne.
• Testy laboratoryjne: w przypadkach trudnych do rozpoznania można skorzystać z testów molekularnych lub hodowli grzybów w warunkach laboratoryjnych.
• Konsultacja z ekspertami: w przypadku wątpliwości zaleca się skonsultowanie z fitopatologiem lub lokalnym doradcą rolnym.

Wczesne rozpoznanie i reagowanie na objawy rdzy są kluczowe dla skutecznego zwalczenia i ograniczenia jej rozprzestrzeniania się w uprawach.

Rdza – metody zwalczania i leczenia

• Regularna obserwacja: regularne sprawdzanie roślin pozwala na szybką identyfikację i reakcję na pojawienie się objawów rdzy.
• Usuwanie zainfekowanych części: przy pierwszych oznakach rdzy zaleca się usunięcie i zniszczenie zainfekowanych części roślin, aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby.
• Naturalne środki: można stosować naturalne metody, takie jak oprysk ze skrzypu polnego czy napar z piołunu, które działają zarówno grzybobójczo, jak i wzmacniająco na rośliny.
• Fungicydy: użycie fungicydów jest standardowym sposobem walki z rdzą. Powinny być one stosowane zgodnie z zaleceniami producenta i lokalnych władz rolniczych.

Drzewa i krzewy podatne na ataki rdzy powinny być profilaktycznie potraktowane odpowiednimi środkami grzybobójczymi.

Środki na rdzę można sprawdzić w naszym sklepie

• Magnicur Gold
• Zato 50 WG
• Prev-am
• Miedzian 50 WP
• Tern Turbo 750 EC
• Scorpion 325 SC
• Priaxor
• Kier 450 SC
• Toprex 375 SC
• Signum 33 WG

Jeżeli rdza zainfekuje nasze rośliny, to wszystkie chore fragmenty należy wyciąć i zniszczyć – nie można przeznaczać ich nawet na kompost.

Rdza – zapobieganie i profilaktyka

Rdza to choroba wymagająca podejścia obejmującego zarówno zapobieganie, jak i bezpośrednie działania kontrolne.

• Odpowiednie odległości między roślinami: zapewnienie wystarczającej przestrzeni między roślinami wspomaga cyrkulację powietrza, zmniejszając wilgotność.
• Unikanie nadmiernego nawadniania: zbyt częste lub intensywne podlewanie może zwiększać wilgotność, sprzyjając rozwojowi rdzy.
• Usuwania resztek roślinnych: regularne usuwanie i kompostowanie zainfekowanych liści i łodyg pomaga ograniczyć źródła infekcji.
• Wybór odpornych odmian: uprawa odmian roślin odpornych na rdzę jest jednym z najskuteczniejszych środków prewencyjnych.
• Rotacja upraw: jeśli to możliwe, zmiana upraw na danym terenie co kilka lat może pomóc w uniknięciu gromadzenia się patogenów w glebie.

Aby zapobiec rozwojowi niektórych odmian rdzy, które wymagają dwóch różnych gatunków roślin, ważne jest, aby nie sadzić obok siebie następujących kombinacji roślin.

• Porzeczki (szczególnie czarne) i sosny pięcioigielne (jak wejmutka, oścista): mogą zostać zainfekowane przez rdzę wejmutkowo-porzeczkową.
• Grusze i jałowce: ze względu na rdzę gruszy, która pomimo nazwy, szkodzi również jałowcom.
• Porzeczki, agresty i turzyce: ta kombinacja jest szczególnie trudna do uniknięcia, ponieważ turzyce często występują dziko.
• Berberysy i zboża: należy unikać ich sadzenia razem, z powodu rdzy źdźbłowej.

Unikanie sadzenia tych par roślin blisko siebie może znacznie zmniejszyć ryzyko wystąpienia rdzy roślin.

​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.