ROLNICTWO EKOLOGICZNE - CO TO JEST I NA CZYM POLEGA?

Sposób uprawy roślin i hodowli zwierząt ma ogromne znaczenie nie tylko dla branży rolnictwa, ale także - dla całej naszej planety. Stosowanie dotychczasowych metod oraz „wyciskanie” zasobów planety do cna sprawiły, że w głowach ekologów, polityków i samych rolników zapaliła się alarmująca lampka. W ten sposób powstała idea rolnictwa ekologicznego, który ma być bezpieczniejszym, efektywniejszym i optymalnym rozwiązaniem dla współczesnych gospodarstw.

Na czym polega rolnictwo ekologiczne? Jaki jest jego cel i jak na nowe przepisy zareagowała Polska?

Rolnictwo ekologiczne - definicja

Rolnictwo ekologiczne - nazywane inaczej biologicznym, organicznym lub biodynamicznym - to sposób produkcji roślinnej i zwierzęcej o charakterze zrównoważonym. Kluczowe w nim jest stosowanie środków pochodzenia biologicznego i mineralnego, z jednoczesnym odrzuceniem w produkcji żywności środków chemii rolnej, weterynaryjnej lub spożywczej.

Co to jest rolnictwo ekologiczne?

Mając na uwadze powyższą definicję - spróbujmy nieco bardziej przybliżyć termin rolnictwa ekologicznego.

Docelowo w rolnictwie ekologicznym chodzi o maksymalne poszanowanie fauny i flory – m.in. poprzez stosowanie środków i metod, które nie naruszą naturalnego środowiska i ich miejsca bytowania. W podejściu tym ważne jest, aby wybierać wyłącznie bezpieczne, certyfikowane środki ekologiczne, dbać o zwierzęta hodowlane (np. nie należy karmić ich bezwartościową paszą), czerpać jak najwięcej z zasobów naturalnych, a także sukcesywnie zdobywać wiedzę w zakresie środowiska i nowych rozwiązań, które można stosować w gospodarstwach ekologicznych.

Jakie są cele rolnictwa ekologicznego?

Cele rolnictwa ekologicznego to m.in.:

• produkcja żywności o wysokich wartościach odżywczych,
• utrzymywanie/ podwyższanie żyzności gleby (w sposób stały),
• wykorzystanie odnawialnych zasobów,
• zamknięcie obiegu materii organicznej,
• stosowanie wyłącznie bezpiecznych materiałów i substancji, nadających się do ponownego wykorzystania,
• zapewnienie zwierzętom doskonałych warunków bytowych (zgodnych ze standardami Unii Europejskiej),
• unikanie form skażenia i zanieczyszczenia gleby i całego środowiska,
• utrzymanie genetycznej różnorodności,
• edukacja związana z ekologią i środowiskiem,
• przestrzeganie sztywnych norm, należących do jednostek certyfikujących wyroby ekologiczne,
• zwrócenie uwagi na problemy środowiska,
• chęć traktowania gospodarstwa jako żywego organizmu,
• naturalna ochrona roślin przed szkodnikami.

Docelowo więc rolnictwo ekologiczne ma doprowadzić do globalnej, zrównoważonej produkcji roślinnej, która wspierać będzie planetę, nie nadwyrężając przy tym jej naturalnych zasobów.

Jakie są przyczyny rozwoju rolnictwa ekologicznego?

Rolnictwo ma ogromny wpływ na geosferę - zarówno na pedosferę, jak i biosferę czy hydrosferę. Dlatego też stosowanie nieekologicznych rozwiązań i wysoki poziom chemizacji pociąga za sobą szereg negatywnych skutków. 

Tak oto stosowanie chemii może sprzyjać np. degradacji gleby czy zanieczyszczeniu powietrza, co z kolei ma wpływ na obecne, jak i przyszłe pokolenia. Udowodniono, że produkcja żywności wiąże się z uwalnianiem gazów cieplarnianych (zwłaszcza metanu i podtlenku azotu), co ma wpływ na atmosferę i zmianę całego klimatu. Świadomość tego wpływu i konsekwencji przyczyniła się do stworzenia produktów ekologicznych, nowych metod uprawnych, a także poszerzania wiedzy w zakresie nie tylko technik, ale także ograniczonych zasobów planety. Można więc wywnioskować, że uprawy ekologiczne to wynik rozwijającej się technologii, akcji społecznych, edukacji i nowych możliwości produkcji.

Gdzie rozwija się rolnictwo ekologiczne?

Obecne dane wskazują, że kraje o największej produkcji ekologicznej przynależą do Unii Europejskiej. Co więcej - najprężniej rolnictwo ekologiczne rozwija się na terenach niezanieczyszczonych, ze wskazaniem na niewielkie, lokalne gospodarstwa. Ostatecznie poziom rozwoju gospodarstw ekologicznych zależny jest od szeregu czynników – np. żyzności gleby, wiedzy, dostępnych funduszy, warunków klimatycznych czy ukształtowania terenu.

Rolnictwo ekologiczne w Polsce

Rolnictwo ekologiczne w Polsce rozwija się umiarkowanie prężnie. Wynika to z faktu rozdrobnionej struktury agrarnej, a także z dużej mocy przerobowej na polskich wsiach. O ile przeszkodą nadal jest wysoki stopień zanieczyszczenia powietrza, o tyle na rynku zauważalny jest rosnący popyt na produkty ekologiczne. Konsumenci coraz bardziej zainteresowani są eksportowaną i lokalną żywnością ekologiczną, a tym samym – zwracają większą uwagę na sposoby uprawy zbóż.

Potwierdzają to dane, wskazujące, że w 2020 roku ponad 20 tysięcy gospodarstw mianowało się terminem eko. Co roku wzrost ten zauważalny jest o niecały procent (średnio 100 gospodarstw rocznie). Ostatecznie od 2000 roku ich liczba zwiększyła się prawie trzykrotnie. Ten wzrost mógłby być większy, gdyby nie fakt, że stosunkowo późno wprowadzono regulacje prawne w zakresie rolnictwa ekologicznego (i wynikających z nich warunków).

Obecnie nadzór produkcji ekologicznej pełnią tzw. organy kontroli i certyfikacji w rolnictwie - tj.:

1. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
2. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, która w swojej pracy uruchamia także: Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, Inspekcji Weterynaryjnej oraz Państwowej Inspekcji Ochrony Roślin i Nasiennictwa,
3. Polskie Centrum Akredytacji,
4. Upoważnione jednostki certyfikujące.