Jaki oprysk będzie najlepszy na chwasty w owsie?

Odchwaszczanie owsa to jedno z większych wyzwań w ochronie roślin. Gatunek ten jest wyjątkowo wrażliwy na wiele substancji czynnych, które bez problemu stosuje się w innych zbożach. Większość herbicydów działa na niego zbyt agresywnie, powodując żółknięcie, deformacje czy zahamowanie wzrostu. Dlatego wybór skutecznych i bezpiecznych środków jest mocno ograniczony.

W tym artykule podpowiadamy, jak i kiedy skutecznie zwalczać chwasty w uprawie owsa oraz jakie produkty stosować. 

1. Najczęściej występujące chwasty w uprawie owsa
2. Ograniczenia w stosowaniu oprysków w zwalczaniu chwastów w owsie
3. Co stosować na chwasty w owsie?
4. Jaki termin w odchwaszczaniu owsa jest najlepszy?

Najczęściej występujące chwasty w uprawie owsa

W Polsce owies to jedno z najważniejszych zbóż jarych – czyli takich, które sieje się wiosną i zbiera jesienią tego samego roku. Owies ma szerokie zastosowanie, jako pasza dla zwierząt – szczególnie dla koni i bydła (zboże lekkostrawne, bogate w tłuszcz i białko), owsianka i płatki owsiane – owies konsumpcyjny jest coraz popularniejszy w diecie człowieka, poplon lub nawóz zielony – młode rośliny można wcześnie zaorać, wzbogacając glebę w materię organiczną czy surowiec do produkcji mąki, kasz, ekstraktów roślinnych i olejów owsianych. 

Owies wyróżnia się najwyższą zawartością tłuszczu i błonnika spośród wszystkich zbóż. Ma też właściwości przeciwzapalne i łagodzące – dlatego jest wykorzystywany w kosmetyce (np. w kremach i kąpielach owsianych).

Owies jest wysiewany najczęściej od połowy marca do połowy kwietnia, w zależności od regionu i warunków pogodowych. Gleba powinna być dobrze uprawiona, wyrównana, średnio zwięzła. Warto unikać stanowisk po innych zbożach, by ograniczyć choroby. Owies nie lubi suszy – najważniejsze, by miał wilgoć w fazie strzelania w źdźbło. Wymaga także nawożenia azotu, fosforu i potasu według zasobności gleby. Szczególnie ważne jest odchwaszczanie (owies słabo konkuruje z chwastami) oraz zapobieganie chorobom (mączniak, rdza, fuzariozy).

Poniżej znajdziesz zestawienie najczęstszych rodzajów chwastów występujących w uprawie owsa, z opisem ich wyglądu, cech wspólnych oraz ewentualnych pomyłek z innymi roślinami. Generalnie można je podzielić na dwie grupy: chwasty jedno- i dwuliścienne. 

Rodzaje chwastów w owsie

Flame Duo 354 SG 120 g

125,40 zł

- +

DO KOSZYKA

Nokaut 250ML

338,50 zł

- +

DO KOSZYKA

Starane 333 EC 500 ML

64,00 zł

- +

DO KOSZYKA

AGRITOX 500 SL 1L MCPA

34,60 zł

- +

DO KOSZYKA

W uprawie owsa najczęściej występujące chwasty to te, które kiełkują wcześnie wiosną, dobrze znoszą chłodne warunki, konkurują z młodym owsem, który wolno startuje. Wśród chwastów jednoliściennych najtrudniejszy do zwalczania, bo niemal identyczny, jak uprawny, jest owies głuchy. Pojawia się wcześnie, silnie konkuruje i zanieczyszcza plon. Z kolei przy niskich temperaturach kiełkuje i wschodzi przed owsianym łanem miotła zbożowa. Brak selektywnych środków w owsie utrudnia jej zwalczanie. Nieco później pojawia się chwastnica jednostronna, która szybko rośnie i zacienia łan.
W przypadku chwastów dwuliściennych rolnicy często muszą zwalczać przytulię czepną, która pnie się po źdźbłach owsa, utrudnia zbiór i zanieczyszcza materiał. Bardzo powszechna w uprawach jarych, do tego ekspansywna i zużywająca dużo azotu jest komosa biała. Często masowo w łanach występuje także chaber bławatek, niestety odporny na niektóre herbicydy. Dodatkowo często spotykany jest szybko krzewiący się rdest czy tasznik, który pojawia się na stanowiskach, gdzie już występuje duża presja chwastów. 

Chwasty zużywają wodę, azot, fosfor, potas i mikroelementy – często szybciej i sprawniej niż owies. W warunkach suszy lub niskiej zasobności gleby mogą drastycznie ograniczyć rozwój owsa i obniżyć plon nawet o 40–60 %.
Szybko rosnące chwasty (np. chwastnica, przytulia) mogą przerastać owies, ograniczając mu dostęp do światła. Zacieniony owies gorzej się krzewi, później kłosi i daje drobniejsze ziarno. Nasiona chwastów (np. owsa głuchego, komosy, rdestu) trudno oddzielić od ziaren owsa. Taki plon może być odrzucony przez skup lub otrzymać znacznie niższą cenę.

Chwasty pokładają się, wplątują w hedery kombajnu, zwiększają wilgotność materiału. Zagęszczony łan chwastów to także mikroklimat idealny dla chorób grzybowych (np. mączniaka, fuzarioz). Niestety chwasty mają zdolność do szybkiego rozprzestrzeniania się i jeśli chodzi o owies, to zatrzymanie ich czy pozbycie się jest nie lada wyzwaniem dla rolników. 

Ograniczenia w stosowaniu herbicydów w zwalczaniu chwastów w owsie

W ochronie owsa obowiązują liczne ograniczenia w stosowaniu herbicydów, zarówno ze względu na wrażliwość rośliny, jak i obowiązujące przepisy rejestracyjne. W porównaniu do pszenicy czy jęczmienia, w owsie zarejestrowanych jest znacznie mniej herbicydów. Dotyczy to zwłaszcza środków zwalczających chwasty jednoliścienne, takie jak miotła zbożowa czy chwastnica. Trzeba podkreślić, że w Polsce nie ma zarejestrowanych preparatów selektywnych do stosowania w owies uprawny przeciwko trawom (miotła, owies głuchy, perz). Jedyne możliwe rozwiązania to:

• zabieg glifosatem przed wschodami owsa (czyli przed siewem)
• zmiana technologii uprawy (np. płodozmian, bronowanie, zabiegi uprawowe)

Owies bardzo źle znosi zbyt wysokie dawki substancji. Fitotoksyczność może objawiać się żółknięciem, karłowaceniem, deformacjami – nawet przy lekko przekroczonej dawce. W uprawie i zwalczaniu chwastów nie wszystkie ieszaniny są dozwolnone. Istotne też jest wąskie okno stosowania środków. Większość herbicydów można stosować tylko w bardzo krótkim okresie, zazwyczaj: BBCH 12–14 → czyli faza 2–4 liści właściwych.

Co się stanie jeśli oprysk będzie wykonany za późno?

 Jeśli oprysk wykonasz za późno, ryzykujesz uszkodzenie kłosa lub zawiązków ziarna (spadek plonu), a do tego zwiększasz ryzyko fitotoksyczności (żółknięcie, karłowacenie). Trzeba pamiętać, że skuteczność zabiegu spada – chwasty są za duże i słabo reagują. Możesz złamać etykietę środka – a to oznacza działanie niezgodne z prawem i ryzyko konsekwencji.

 Aby trafić w „okno BBCH”, najlepiej obserwuj pole codziennie w fazie wschodów i tuż po. Zaplanuj zabieg między 7, a 14 dniem po wschodach, zależnie od pogody. 

 

W Polsce dostępnych jest zaledwie kilka herbicydów oficjalnie dopuszczonych do stosowania w uprawie owsa. W przeciwieństwie do pszenicy czy jęczmienia, owies ma ograniczoną paletę zatwierdzonych substancji, a wiele popularnych preparatów nie posiada odpowiedniej rejestracji. Stosowanie środka zarejestrowanego jedynie do innych zbóż w owsie jest niezgodne z prawem i może skutkować karami administracyjnymi, a także ryzykiem poważnych uszkodzeń rośliny.

GRANSTAR ULTRA SX 50 SG 20g

21,00 zł

- +

DO KOSZYKA

Mustang Forte 195 SE 1L

68,50 zł

- +

DO KOSZYKA

DICOHERB 750 SL 1L

46,40 zł

- +

DO KOSZYKA

Co stosować na chwasty w owsie?

Rolnicy stosują różne metody, aby pozbyć się chwastów w owsie. Najczęściej stosowane są środki chemiczne, czyli:

• herbicydy selektywne

Działają na określoną grupę chwastów (np. tylko dwuliścienne lub tylko jednoliścienne), nie uszkadzając rośliny uprawnej. Można tu wymienić np. Mustang Forte, Granstar Ultra, Chwastox Extra

• herbicydy nieselektywne

Niszczą wszystkie rośliny zielone. Stosowane przed siewem lub na ściernisko (np. glifosat)

• herbicydy doglebowe

– aplikowane przed wschodami, hamują kiełkowanie chwastów.

Wśród stosowanych metod na chwasty w owsie, stosowane są także mechaniczne, zazwyczaj samodzielnie lub uzupełniająco – zwłaszcza w gospodarstwach ekologicznych lub wczesną wiosną.

• bronowanie – niszczy młode chwasty w fazie białej nici
• pielniki międzyrzędowe – mechaniczne wyrywanie chwastów w rzędach (w uprawach rzędowych)
• podorywki i uprawki ścierniskowe – wyciągają nasiona chwastów i korzenie na powierzchnię

Warto też wymienić zabiegi agrotechniczne. Rolnicy zapobiegają zachwaszczeniu już na etapie planowania uprawy:

• płodozmian – zmiana upraw zmniejsza presję specyficznych chwastów
• wczesny siew – pozwala roślinom uprawnym szybciej konkurować z chwastami
• dokładne przygotowanie gleby – eliminacja resztek i samosiewów
• siew odmian silnie krzewiących się – zacieniają glebę i ograniczają rozwój chwastów

Metody biologiczne i ekologiczne rzadziej są stosowane, ale zyskują na znaczeniu. Trzeba tu wymienić:

• rośliny konkurencyjne (poplony tłumiące) – np. gryka, gorczyca, facelia
• preparaty mikrobiologiczne – wspomagają wzrost uprawy i ograniczają chwasty pośrednio
• zwalczanie ręczne – np. w produkcji nasiennej lub warzywnictwie

Jaki termin w odchwaszczaniu owsa jest najlepszy?

Odchwaszczanie owsa to niełatwa sprawa dlatego liczy się nie tylko to, czym pryskamy, ale też kiedy. Zbyt wczesny oprysk może nie zadziałać na chwasty, a zbyt późny – zaszkodzić samemu owsu.

Najlepszy moment na odchwaszczanie to faza 2–4 liści owsa, czyli:

• kiedy roślina ma już liścienie i zaczyna wypuszczać liście właściwe
• chwasty są jeszcze młode i najbardziej podatne na działanie środka

W praktyce oznacza to zazwyczaj 10–20 dni po wschodach, zależnie od pogody i tempa wzrostu.

Jeśli oprysk opóźnisz, chwasty urosną, zaczną konkurować o wodę i światło – a owies tego nie lubi. Badania pokazują, że każde 10–14 dni opóźnienia może oznaczać nawet 50% więcej chwastów w łanie!

Obserwuj pole. Nie trzymaj się sztywno kalendarza – ważniejsze jest, co dzieje się z roślinami, niż konkretna data w miesiącu.