ŚRODKI NA CHOWACZA

"Chowacz" to nazwa ogólna dla chrząszczy z rodziny stonkowatych (Chrysomelidae), która obejmuje wiele różnych gatunków. Owady te żerują na różnych roślinach. Ich dieta może różnić się w zależności od gatunku i spotkać je można zarówno w rolnictwie, jak i ogrodnictwie. Chowacze są rozpowszechnione na całym świecie i mogą być rozpoznawane po charakterystycznych kształtach ciała i często jaskrawym ubarwieniu.

Charakterystyka i rozpoznanie chowacza

 Zazwyczaj są małe do średniej wielkości, z długością ciała od 1 do 4 mm, a w przypadku larw do 7 mm. Ich ciała są owalne lub wydłużone, z dobrze wykształconymi głowami. Są różnorodnie ubarwione, od jednolitych kolorów po jaskrawe, często metaliczne barwy. Wiele gatunków ma charakterystyczne wzory i kolory, które ułatwiają ich identyfikację. Chrząszcze te przechodzą pełną metamorfozę, co oznacza, że ich cykl życiowy obejmuje etapy jaja, larwy, poczwarki i dorosłego owada.

Stadia rozwojowe chowacza

• Jajo: Cykl życiowy chowacza zaczyna się, gdy samica składa jaja, zazwyczaj na liściach lub w pobliżu roślin, które będą służyć jako pokarm dla larw.
• Larwa: Po wykluciu się z jaja, larwa zaczyna intensywnie żerować na roślinie gospodarza. W tej fazie larwy  mogą wyrządzać najwięcej szkód uprawom.
• Poczwarka: Po zakończeniu fazy larwalnej,  przechodzi w stadium poczwarki. Poczwarka jest zazwyczaj ukryta w glebie lub w obrębie rośliny. W tym stadium zachodzą wewnętrzne przemiany, przygotowujące owada do ostatniego stadium – dojrzałego chrząszcza.
• Dorosły owad (Imago): W ostatniej fazie cyklu życiowego, z poczwarki wyłania się dojrzały chowacz. Dorosłe osobniki często kontynuują żerowanie na roślinach, ale ich głównym celem jest rozmnażanie i składanie jaj, co rozpoczyna kolejny cykl życiowy.

Uważne przyjrzenie się kolorowi i wzorom na ich ciele może pomóc w identyfikacji konkretnego gatunku. Kilka gatunków tych małych ciemno zabarwionych chrząszczy z charakterystycznymi ryjkami (stąd nazwa rodziny – ryjkowcowate) atakuje plantacje  rzepaku w kilku okresach jego wegetacji, co wymaga stałego monitorowania pól, właściwego rozpoznania gatunku i opartej na szerszej wiedzy odpowiedniej wczesnej reakcji.

Najgroźniejsze gatunki chowacza

Do najgroźniejszych gatunków atakujących rzepak zalicza się: galasówek (ma on dwie rasy biologiczne: jesienną i wiosenną), granatek, brukwiaczek, czterozębny i podobnik.

• Chowacz galasówek – atakuje rzepak ozimy już na przełomie września i października w fazach wschodów – od 2 do 9 liści, a także wiosną, w fazach BBCH 20–29. Obrazem uszkodzeń są charakterystyczne narośla na szyjce korzeniowej.
• Chowacz brukwiaczek i granatek – atakują rzepak wczesną wiosną po ruszeniu wiosennej wegetacji, w trakcie formowania pędów bocznych, co na skutek ocieplenia klimatu w Polsce następuje często już w trzeciej dekadzie lutego lub na początku marca. Ich larwy atakują łodygi rzepaku, wywołując ich uszkodzenia i powodując spowolnienie wzrostu roślin. Plon jest zagrożony, jeżeli odłowionych zostanie 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub pojawią się  2-4 chrząszcze na 25 roślinach. 
• Chowacz czterozębny – pojawia się, gdy rośliny rosną i pęd główny wytwarza kolejne międzywęźla. W zaatakowanych roślinach żerują i rozwijają się często dziesiątki larw rozmaitych chowaczy. Obrazem uszkodzeń roślin rzepaku przez wymienione wyżej gatunki są zniekształcenia i pęknięcia łodyg, pędów bocznych, ogonków liściowych i szyjek korzeniowych. Szkodliwości w uprawie rzepaku ozimego chowacza czterozębnego to 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 chrząszczy na 25 roślinach rzepaku.
• Chowacz podobnik – uszkadza młode łuszczyny rzepaku od momentu otwierania się pierwszych kwiatów aż do końca kwitnienia. Potrafi zniszczyć od 3 do 7 nasion. Żerując, ułatwia samicom pryszczarka kapustnika składanie jaj w łuszczynach (otwór wydrążony w łuszczynie przez chowacza podobnika jest wykorzystywany przez samice pryszczarka do składania jaj).

Wczesną wiosną pierwszym szkodnikiem pojawiającym się na rzepaku jest chowacz granatek. Zaraz po nim plantacje atakują kolejno: chowacz brukwiaczek, chowacz czterozębny, słodyszek rzepakowy, a na końcu szkodniki łuszczynowe.

Chowacze – zwalczanie

Skuteczne zwalczanie chowaczy nie jest łatwym zadaniem. Jak wspomniano, nalot poszczególnych gatunków na plantacje jest najczęściej rozciągnięty w czasie, a reagować trzeba szybko, ponieważ zabieg zwalczania powinien nastąpić przed złożeniem jaj przez samice. Samice chowaczy składają od 50 do kilkuset jaj przez okres kilku tygodni. W praktyce oznacza to często konieczność powtórzenia zabiegu przeciwko chowaczom w rzepaku w odstępie 7–8 dni. Przy ochronie rzepaku ozimego jednym z zabiegów, który rolnik bezwzględnie powinien wykonać jesienią na plantacji, jest oprysk fungicydowy połączony z insektycydem. Ze względu na biologię szkodnika zabieg należy wykonać po zmroku w trakcie żerowania larw i owadów dorosłych.

Środki ochrony roślin na chowacza*

Do chemicznego zwalczania należy przystąpić, gdy zostanie przekroczony próg ekonomicznej szkodliwości, który wynosi m.in.:

• w przypadku chowacza brukwiaczka: 10 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 2–4 chrząszcze na 25 roślinach,
• w przypadku chowacza czterozębnego: 20 chrząszczy w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni lub 6 na 26 roślinach.

Duży próg szkodliwość m.in mogą zwalczyć preparaty takie jak:

• Środek ochrony roślin Inazuma 130 WG zawiera takie substancje czynne jak acetamipryd i lamda–cyhalotryna działające na szkodniki kontaktowo i żołądkowo. Składniki te zaburzają układ nerwowy szkodników, powodując ich śmierć. Środek należy stosować wiosną po zaobserwowaniu pierwszych objawów żerowania szkodnika (postrzępione liście), od fazy pierwszego liścia właściwego do końca fazy kwitnienia.
• Mospilan 20 SP zwalcza nie tylko słodyszka rzepakowego, ale też chowacze oraz szkodniki łuszczynowe. Ten środek z substancją czynną acetamipryd o działaniu kontaktowym i żołądkowym, przeznaczony do zwalczania szkodników ssących i gryzących w uprawach roślin rolniczych, warzywnych i ozdobnych ma bardzo szeroką rejestrację. Należy go zastosować w momencie pojawienia się szkodnika od fazy 1-3 liści właściwych w zależności od uprawy. W rzepaku stosować w początkowej fazie opadania płatków kwiatowych i fazy wydłużania pędu.​

Do innych polecanych preparatów o działaniu kontaktowym i żołądkowym na szkodniki należą też m.in.:

• Karate Zeon 050 CS zawierający lambda-cyhalotrynę,
• Cyperkill Max 500 EC zawierający cypermetrynę,
• Decis Mega 50 EW zawierający deltametrynę.

Insektycydy mają formę koncentratu do sporządzania emulsji wodnej, ale też granul do sporządzania zawiesiny wodnej czy też proszku rozpuszczalnego w wodzie. Dawka dla jednorazowego zastosowania i szczegółowe informacje na temat tych produktów są dostępne na stronie naszego sklepu internetowego, gdzie znajdują się też etykiety środków. Chowacze nie wykształciły dotychczas odporności m.in. na pyretroidy, a wręcz są na nie bardzo wrażliwe.

Obrazem zatrucia owadów jest nadwzbudzenie, drgawki, paraliż, a w końcu śmierć.

Podczas stosowania środków chemicznych ważne jest przestrzeganie instrukcji na etykiecie, używanie odpowiednich środków ochrony osobistej, a także uwzględnianie wpływu tych substancji na środowisko naturalne i inne organizmy, takie jak owady zapylające. W wielu przypadkach zaleca się zintegrowane zarządzanie szkodnikami.

Naturalne metody na chowacza

Metody naturalne to ekologiczne i bezpieczne dla środowiska rozwiązania do zwalczania szkodników. Ich ogromną zaletą jest bezpieczeństwo dla środowiska, jednak należy pamiętać, że sprawdzą się tylko w przypadku niewielkiej populacji szkodnika.

• Olejek neem: ma właściwości odstraszające owady szkodliwe i jest pomocny w ich zwalczaniu w przypadku małej populacji szkodników.
• Feromony: można stosować pułapki feromonowe, które pomagają w monitorowaniu i redukcji populacji owadów szkodliwych.
• Mikroorganizmy konkurencyjne: warto wprowadzić do gleby mikroorganizmy korzystne dla roślin, które jednocześnie konkurują z chowaczami o zasoby i miejsce w glebie.
• Naturalni wrogowie: zachęć do obecności naturalnych wrogów chowaczy, takich jak owady drapieżne i pająki, które polują na larwy i dorosłe owady.

Chowacz – zapobieganie

Ochrona upraw wymaga zintegrowanego podejścia, które uwzględnia różnorodne metody:

• rotacja upraw: zmiana upraw na polach co sezon może zapobiec gromadzeniu się specyficznych szkodników przystosowanych do konkretnej rośliny;
• usuwanie resztek roślinnych: regularne usuwanie resztek pożniwnych i innych roślinnych odpadów ogranicza miejsca schronienia dla szkodników;
• sadzenie odpornych odmian: wybieranie odmian roślin mniej podatnych na ataki chowaczy może znacząco zmniejszyć ich obecność;
• zachowanie higieny w ogrodzie: regularne usuwanie chwastów i innych niepożądanych roślin zapobiega tworzeniu siedlisk dla chowaczy;
• regularne kontrole: regularne inspekcje upraw mogą pomóc we wczesnym wykryciu obecności chowaczy.

​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.