Jak poprawić żyzność gleby?

Przywracanie jakości gleby i wybór odpowiednich technik jeszcze przed posadzeniem roślin jest nie lada sztuką. Jednak to konieczność nie tylko dla rolników, ale i działkowców, bo nie wystarczy tylko przekopać ziemi. W tym wpisie blogowym przybliżymy metody biologiczne i przeanalizujemy preparaty naturalne, które mają za zadanie poprawić strukturę gleby. Doskonałe plony nie biorą się przecież z przypadku. Dowiesz się także, jak i gdzie zbadać właściwości swojej gleby oraz co sprawa, że jej stan się pogarsza. 

1. Badanie gleby – czy to konieczność?

2. Dlaczego jakość gleb pogarsza się?

3. Co wpływa na jakość czyli żyzność gleby?

4. Jak poprawić właściwości gleby?

Badanie gleby – czy to konieczność?

Najpierw trzeba zweryfikować, jaką ziemię lubią rośliny czy uprawy, które chcemy posadzić. Badanie gleby to najbardziej sensowny i w zasadzie jedyny sprawdzony  sposób, aby dokładnie poznać jej odczyn oraz zasobność w makro- i mikroelementy. Bez niego nawożenie wykonuje się „na oko”, co sprawia, że jest nieefektywne, nieekonomiczne i niebezpieczne dla środowiska naturalnego. To właśnie analiza chemiczna gleby i wody pokaże Ci, jak wygląda zasobność podłoża i jakie masz szanse na obfite plony. Bez tej wiedzy to trochę jak gotowanie bez przepisu — niby się da, ale efekt może być bardzo różny.

Najpierw trzeba pobrać i oddać  próbkę gleby do badania. Najlepiej skorzystać z usług Okręgowej Stacji Chemiczno-Rolniczej i koniecznie zaznaczyć, że interesuje Cię analiza metodą ogrodniczą — to bardzo ważne! Dzięki temu dowiesz się, jakich składników brakuje w Twojej glebie, co się w niej kryje, co trzeba uzupełnić, by rośliny miały wszystko, czego potrzebują do zdrowego wzrostu. Więcej przeczytasz w naszym artykule "Badanie gleby – ile kosztuje i jak pobrać próbki glebowe?"

Warto pamiętać, że regularność w badaniu i analizie gleby jest kluczowa w sukcesie rolniczym czy ogrodniczym.

Dlaczego jakość gleb pogarsza się?

Ciągłe uprawianie tych samych roślin powoduje tzw. wyjałowienie gleby czyli utratę naturalnej żyzności, a co za tym idzie - zdolności do wspierania rozwoju i wzrostu roślin. Gleba wyjałowiona, to gleba zmęczona czyli stopniowo degraduje się i pogarsza. Wspomniane monouprawy czyli wiele razy uprawiane te same uprawy prowadzą do jej zubożenia w składniki mineralne. Kolejna sytuacja, która powoduje jej wyjałowienie, to niewłaściwe zabiegi agrotechniczne bądź ich za duża liczba czy za ciężki sprzęt. Dalej na liście znajduje się nadużywanie nawozów, które zakłóca jej równowagę i nadmierne stosowanie środków ochrony roślin.  Można powiedzieć, że w drugą stronę – nic nie robienie – też źle wpływa na glebę. Spustoszenie mogą też powodować szkodniki glebowe. Wszystkim tym wymienionym czynnikom warto się przyjrzeć i podjąć odpowiednie działania.

Co wpływa na jakość czyli żyzność gleby?

 

•  Zawartość próchnicy

Próchnica to serce żyznej gleby — powstaje z naturalnych szczątków roślinnych i zwierzęcych, które uległy rozkładowi. To właśnie ona odpowiada za magazynowanie wilgoci, zatrzymywanie składników odżywczych i aktywność biologiczną w podłożu.

•  Skład mineralny

To zestaw najważniejszych pierwiastków, które rośliny pobierają z gleby, by prawidłowo się rozwijać. Odpowiednie proporcje azotu, fosforu, potasu, wapnia, magnezu i mikroelementów decydują o zdrowiu upraw. Zarówno deficyty, jak i nadmiary mogą zaburzać wzrost roślin.

•  Struktura gleby

Chodzi tu o to, jak cząsteczki gleby łączą się w gruzełki. Im lepsza struktura, tym łatwiej korzeniom się rozrastać, wodzie wsiąkać, a powietrzu krążyć. To jeden z kluczowych elementów, który wpływa na urodzajność ziemi.

•  pH gleby

Odczyn gleby – kwaśny, obojętny czy zasadowy – bezpośrednio wpływa na to, ile składników odżywczych roślina może realnie wchłonąć. Optymalne pH dla większości gatunków to przedział od 6,0 do 7,0 – w nim rośliny czują się najlepiej.

•  Mikroorganizmy

W każdej łyżce dobrej gleby tętni życie – miliony mikroorganizmów rozkładają materię organiczną, przekształcają ją w przyswajalne formy i wspierają system korzeniowy roślin. 

•  Wilgotność gleby

Woda to nośnik życia – bez niej rośliny nie są w stanie pobierać składników pokarmowych. Jednak równie szkodliwy jak susza, może być nadmiar wody, który prowadzi do gnicia korzeni. Kluczem jest tu równowaga.

•  Napowietrzenie gleby

Dobrze napowietrzona gleba dostarcza tlen nie tylko roślinom, ale też pożytecznym mikroorganizmom. Zbyt zbita ziemia ogranicza dostęp powietrza, co spowalnia wzrost i może prowadzić do obumierania korzeni.

•  Gęstość gleby

Zbyt ciężka, zwięzła gleba blokuje wzrost korzeni i spowalnia przenikanie wody oraz gazów. Odpowiednia gęstość ułatwia rozwój systemu korzeniowego, poprawia retencję wody i wspiera funkcjonowanie całego ekosystemu gleby.

•  Zanieczyszczenia

Obecność toksycznych związków, takich jak metale ciężkie czy pozostałości środków chemicznych, może obniżyć żyzność gleby, zakłócić pracę mikroorganizmów i wpłynąć na jakość oraz bezpieczeństwo plonów.

•  Gospodarka wodna

Dotyczy zarówno zdolności gleby do zatrzymywania wilgoci, jak i efektywnego jej odprowadzania. Nadmiar wody może wypłukać składniki odżywcze, a jej brak – zatrzymać wzrost roślin. Dobrze „zarządzana” gleba radzi sobie z jednym i drugim.

Jak poprawić właściwości gleby?

Jeśli planujemy założyć plantację, wysiać nowe rośliny, to zazwyczaj każda uprawa wymaga zdolności zatrzymywania wody i składników pokarmowych w różnym stopniu. Chodzi o to, aby dla każdej rośliny przygotować optymalne warunki. Jak już wspomnieliśmy, charakterystyka danej gleby jest bardzo ważna. Oprócz specjalistycznych badań w laboratoriach, można także zrobić prosty test, żeby dowiedzieć się, jaką mamy glebę. Jeśli weźmiemy w dłonie ziemię i będziemy chcieli uformować kulę, a ona się rozsypie, to oznacza, że jest luźna czyli piaszczysta. Jeśli uda nam się utworzyć kulę, która jest zwarta i ciężka, to znaczy, że mamy do czynienia z ziemią gliniastą natomiast z próchniczą wtedy, gdy ulepiona przez nas kula jest sprężysta i miękka. Za pomocą prostych testerów np. zestaw do badania pH gleby Biopon czy zestaw do badania gleby Target lub kieszonkowego miernika pH można zbadać odczyn pH. Optymalne pH dla rozwoju roślin mieści się z zakresie 6,0–7,0. Trzeba pamiętać, że owoce, warzywa preferują własne indywidualne wartości. Rośliny kwaśnolubne takie, jak borówki, wrzosy czy rododendrony lubią kwaśne podłoże natomiast zboża i rośliny polowe tolerują jeszcze inne wartości.

Żeby rośliny dobrze rosły i plonowały muszą mieć w glebie odpowiednie warunki. Co zatem zrobić, żeby mieć lepszą glebę i zdrowsze rośliny?

• Kompostowanie

Dodawanie do gleby dobrze rozłożonego kompostu czyli obierek, skoszonej trawy czy liści, poprawia strukturę gleby, zwiększa zawartość próchnicy, wspiera życie mikroorganizmów i dostarcza składników odżywczych.

• Obornik

Naturalny nawóz zwierzęcy (bydlęcy, koński, kurzy – najlepiej przekompostowany) zwiększa żyzność gleby, podnosi zawartość próchnicy i poprawia zdolność gleby do zatrzymywania wody.

• Zielony nawóz (rośliny poplonowe)

Rośliny takie jak facelia, łubin, żyto, gorczyca czy wyka sieje się po zbiorach, a następnie przyoruje. Utrzymują strukturę gleby, chronią ją przed erozją, wiążą azot (rośliny motylkowe) i poprawiają napowietrzenie.

• Ściółkowanie (mulczowanie)

Pokrywanie gleby warstwą organiczną (np. słoma, kora, liście, trawa, trociny) zapobiega parowaniu wody, ogranicza rozwój chwastów i wzbogaca glebę w próchnicę.

• Uprawa współrzędna i płodozmian

Sadzenie różnych gatunków roślin na zmianę w kolejnych latach oraz stosowanie towarzystwa roślin wzmacnia glebę, ogranicza choroby i szkodniki, a także pomaga utrzymać równowagę składników odżywczych.

• Mączka bazaltowa lub dolomitowa

Naturalne źródło minerałów. Mączka bazaltowa dostarcza mikroelementów i poprawia strukturę, a dolomit dodatkowo odkwasza glebę.

• Biohumus (wermikompost)

Płynny lub sypki produkt uzyskany z odchodów dżdżownic. Wspiera florę bakteryjną, zwiększa zdolność gleby do zatrzymywania wody i poprawia przyswajanie składników odżywczych przez rośliny.

• Dodatek gliny lub piasku (w zależności od rodzaju gleby)

Glinę dodaje się do gleb piaszczystych, by je zagęścić i poprawić zdolność zatrzymywania wody. Piasek stosuje się w glebach zbyt ciężkich, by poprawić drenaż i napowietrzenie.

• Wapnowanie (naturalne wapno rolnicze)

Poprawia odczyn gleby, szczególnie kwaśnej, co zwiększa dostępność składników pokarmowych dla roślin.

• Wprowadzenie dżdżownic

Dżdżownice spulchniają glebę, tworzą kanały napowietrzające i przyczyniają się do tworzenia próchnicy – ich obecność to znak zdrowej ziemi.

Zdrowa, żyzna gleba to fundament każdej udanej uprawy – bez niej trudno oczekiwać wysokich plonów, zdrowych roślin czy smacznych owoców. Warto wspomóc się dedykowanymi preparatami np. kwasami humusowymi zwanymi też kwasami próchniczymi, które są związkami organicznymi będącymi głównym składnikiem próchnicy, której zawartość decyduje o żyzności gleby.

Kliknij TUTAJ żeby przeczytać więcej informacji o kwasach humusowych, na co pomagają i jakie są zalety ich stosowania. Jednym z takich produktów jest Humik - nawóz organiczno-mineralnym poprawiającym właściwości fizykochemiczne gleby oraz wzbogacającym ją w dostępne dla roślin korzystne związki mineralne i organiczne. W sklepie wPolu.pl znajdziesz także inne wspomagacze glebowe.

Popularne produkty wPolu, które poprawiają jakość gleby

 

Przeczytaj również "Kiedy gleba wymaga modyfikacji?".