ŚRODKI NA OMACNICE

Omacnica to nazwa wspólna dla kilku gatunków motyli z rodziny omacnicowatych (Pyralidae), których gąsienice szczególnie szkodzą uprawom. Jednym z najbardziej znanych gatunków jest omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis), która jest szkodnikiem zbożowym, szczególnie groźnym dla kukurydzy. Larwy tych motyli żerują na roślinach, powodując uszkodzenia, które mogą prowadzić do znacznych strat w rolnictwie. Konieczny jest monitoring kukurydzy w walce z omacnicą. Monitoring omacnicy najlepiej prowadzić 1-2 razy w tygodniu od czerwca do połowy lipca (przy metodzie biologicznej) lub do połowy trzeciej dekady lipca (zwalczanie chemiczne).

Omacnice - charakterystyka i rozpoznanie

Omacnice charakteryzują się stosunkowo niewielkimi rozmiarami i są często barwy szarej lub brązowej, co sprawia, że trudno je zauważyć na roślinach, na których żerują. Samce mają większe skrzydła od samic. Pierwsza para ich skrzydeł (beżowo-brązowawa) jest ciemniejsza od drugiej. U obu par widać jaśniejsze, poprzeczne paski. U samic jasnożółte lub beżowe skrzydła są ciemno obrzeżone z dwoma falistymi liniami (pierwsza para) oraz jasnym wzorem przechodzącym przez środek (druga para).

Cykl rozwojowy omacnicy

Ich cykl życiowy składa się z kilku etapów: jaja, larwy (gąsienice), poczwarki i dorosłe motyle. Samice składają jaja pod koniec wiosny oraz na początku lata. Omacnice w ciągu roku wydają zwykle jedno pokolenie, dużo rzadziej dwa.

• Jaja: są jasne, zebrane grupowo po 5-30. Wylęgają się z nich niewielkie gąsienice.
• Gąsienice: mają wyraźnie segmentowane, jasne ciało i ciemną główkę. Są jasnopurpurowe lub brązowe. Przechodzą pięć stadiów rozwojowych – w ostatniej fazie gąsienice mają ciała o długości 19-25 mm. Zimują w resztkach pożniwnych i w chwastach o grubych łodygach, gdzie przepoczwarczają się (w maju).
• Poczwarki: mają jasnobrązowe ubarwienie i długość ok. 2 cm.
• Dorosłe osobniki: wyloty dorosłych owadów odnotowuje się zwykle od końca czerwca do sierpnia.

Omacnica prosowianka - charakterystyka

Omacnica prosowianka to jeden z najgroźniejszych szkodników kukurydzy. Ten niepozorny owad występuje pospolicie na terenie całego kraju. Średnie straty w plonie kukurydzy przy jej żerowaniu wynoszą około 15%, przy dużej gradacji 20-30%, a przy braku działań zwalczających może doprowadzić do całkowitego spustoszenia plantacji. Omacnica prosowianka w kukurydzy w formie dorosłej to nocny motyl, który zimuje w glebie jako gąsienica. Wiosną wylęgają się larwy, które szukają liści kukurydzy, aby złożyć jaja. Najpoważniejsze szkody powoduje żerowanie omacnicy wewnątrz łodyg i kolb kukurydzy.

Owad jest trudny do zwalczania, gdyż gąsienice krótko pozostają na powierzchni roślin. Nieco mniejsze szkody powodują w uprawach roślin przeznaczonych na kiszonki, ze względy na inny termin zbioru, jednak problem dotyczy wszystkich upraw tej rośliny, włącznie z kukurydzą cukrową i kukurydzą ozdobną. Przy braku pokarmu jej larwy mogą atakować także proso, paprykę, chmiel, winorośl i buraka cukrowego. Omacnicę spotyka się też na następujących chwastach: bylicach, pokrzywach, komosach i rdestach.

Uszkodzenia powodują straty jakościowe, takie jak zmiany w zawartości cukrów, białka i tłuszczu, co ma znaczenie zarówno dla celów spożywczych, jak i paszowych. Należy również zwrócić uwagę na większą podatność uszkodzonych roślin na porażenie przez grzyby, zwłaszcza Fusarium, które wywołują fuzariozę kolb i łodyg. Omacnica, gdy migruje, może odgrywać rolę wektora tych groźnych grzybów, przenosząc je z rośliny na roślinę.

Jak zwalczać omacnice?

Opryski na omacnice można zastosować już w pierwszej połowie lipca. Jest to okres, gdy gąsienice wylęgają się ze złożonych jaj i takie przeciwdziałanie będzie najbardziej skuteczne. Walka z omacnicami za pomocą chemicznych środków ochrony roślin jest jedną ze skuteczniejszych metod, ale powinna być stosowana z umiarem, z uwzględnieniem skutków dla środowiska i zdrowia ludzi.

Oto kilka popularnych chemicznych środków przeciwko omacnicom:*

• Insektycydy pyretrynowe: substancje aktywne, takie jak deltametryna i lambda-cyhalotryna są często używane w środkach owadobójczych, mając na celu zwalczyć omacnice. Pyretroidy są szybko działającymi środkami, które atakują układ nerwowy szkodnika.
• Insektycydy neonikotynoidowe: na przykład acetamipryd. Neonikotynoidy wpływają na układ nerwowy omacnicy, prowadząc do jej śmierci. Jednak istnieje kontrowersja związana z wpływem neonicotynoidów na pszczoły i inne owady zapylające.
• Insektycydy zawierające chlorantraniliprol: substancja ta jest stosunkowo nowa i skuteczna w zwalczaniu omacnic. Działa poprzez wpływ na mięśnie i układ nerwowy szkodnika.

Przed użyciem chemicznych środków ochrony roślin ważne jest przestrzeganie zaleceń producenta, stosowanie zgodnie z zaleceniami etykiet oraz przestrzeganie okresów karencji. Ponadto zaleca się również zintegrowane podejście, łączące różne metody kontroli, aby ograniczyć ryzyko odporności omacnic na stosowane insektycydy. Regularne monitorowanie i dostosowywanie strategii zwalczania do zmieniających się warunków są kluczowe.

Środki ochrony roślin na omacnice*

Insektycyd działające kontaktowo i żołądkowo:

• Affirm 095 SG
• Decis Mega 50 EW
• Inazuma 130 WG
• Karate Zeon 050 CS
• Leptosar 200 SL

Preparat biologiczny:

• Lepinox Plus

Insektycyd działający kontaktowo, żołądkowo i jajobójczo:

• Spintor 240 SC

Naturalne metody na omacnice

Zwalczanie omacnic metodami biologicznymi ma na celu ograniczenie populacji szkodnika przy wykorzystaniu naturalnych mechanizmów kontroli. Oto kilka biologicznych rozwiązań, które są skuteczne w zwalczaniu omacnic.

• Bakterie entomopatogenne: zastosowanie bakterii, takich jak Bacillus thuringiensis (Bt), które wywołują infekcję w organizmach omacnicy. Bt produkuje toksyny, które są szkodliwe dla larw omacnicy, ale bezpieczne dla innych organizmów.
• Błonkówki pasożytnicze: wprowadzanie do środowiska błonkówek pasożytniczych, takich jak Trichogramma, które składają jaja do jaj omacnicy. Larwy błonkówki rozwijają się wewnątrz jaj omacnicy, niszcząc je.
• Nicienie pasożytnicze: niektóre nicienie są pasożytami larw omacnicy. Wprowadzenie tych nicieni do gleby może pomóc w kontrolowaniu populacji omacnicy.
• Grzyby entomopatogenne: grzyby, takie jak Beauveria bassiana, są naturalnymi wrogami omacnicy. Te grzyby atakują szkodniki, przenikając ich ciało i powodując ich śmierć.
• Rośliny odstraszające: niektóre rośliny wydzielają substancje chemiczne odstraszające omacnice. Rośliny te mogą być sadzone w pobliżu upraw, aby zmniejszyć ryzyko ataku omacnic.
• Pająki i drapieżne owady: naturalni drapieżnicy, tacy jak pająki, biegaczowate czy chrząszcze, mogą polować na larwy omacnicy, pomagając w kontrolowaniu ich populacji.
• Kruszynek (Trichogramma): to mała błonkówka pasożytująca jaja różnych gatunków motyli, m.in. omacnicy prosowianki, słonecznicy orężówki oraz rolnic.

Wprowadzanie tych biologicznych środków powinno być częścią zintegrowanego zarządzania szkodnikami, które uwzględnia różnorodne metody kontroli. Działa to efektywnie, jednocześnie minimalizując wpływ na środowisko i zdrowie roślin. Ważne jest także monitorowanie skuteczności tych środków w kontekście konkretnych warunków uprawowych.

Omacnice - zapobieganie

Zapobieganie pojawianiu się omacnicy można osiągnąć poprzez zastosowanie strategii zarządzania szkodnikami i praktyk rolniczych, które ograniczają warunki sprzyjające temu szkodnikowi. Poniżej przedstawiamy kilka skutecznych środków zapobiegawczych.

• Zmianowanie upraw: rotacja upraw pomaga przerwać cykl życiowy omacnicy, ograniczając jej dostęp do jednego rodzaju rośliny. Unikanie ciągłego uprawiania tego samego gatunku rośliny zmniejsza ryzyko nagłego wzrostu populacji omacnicy.
• Usuwanie resztek roślinnych: po zbiorach usuwaj resztki roślinne z pola, ponieważ mogą stanowić schronienie dla omacnic zimujących. Eliminacja tych miejsc może ograniczyć liczebność populacji w kolejnym sezonie.
• Sadzenie odmian odpornych: wybieraj odmiany roślin, które są mniej podatne na ataki omacnicy. Odmiany odporne mogą wykazywać większą tolerancję na szkodniki, co ogranicza ryzyko uszkodzeń.
• Monitorowanie pułapkami feromonowymi: stosowanie pułapek feromonowych pozwala na monitorowanie obecności dorosłych omacnic. Umożliwia to wczesne wykrycie i reakcję na potencjalne zagrożenia.
• Optymalne zarządzanie nawozami: nadmierna ilość azotu w glebie może sprzyjać rozwijaniu się omacnicy. Optymalne zarządzanie nawozami, zgodnie z potrzebami roślin, może zmniejszyć atrakcyjność rośliny dla omacnicy.
• Utrzymywanie zdrowego ekosystemu: zachowanie równowagi w ekosystemie pola uprawnego może sprzyjać obecności naturalnych wrogów szkodników. Unikaj nadmiernego stosowania środków chemicznych, które mogą szkodzić przydatnym organizmom.
• Ochrona przed przenoszeniem patogenów: omacnica może przenosić patogeny, zwłaszcza jeśli migruje. Dlatego ograniczanie ruchu gleby i roślin może pomóc w zapobieganiu przenoszeniu chorób.

Skuteczne zarządzanie omacnicą opiera się na zintegrowanym podejściu, łączącym różne praktyki rolnicze i metody kontroli, aby minimalizować ryzyko wystąpienia szkód. Regularne monitorowanie i dostosowywanie strategii na podstawie warunków lokalnych są kluczowe dla skutecznej prewencji.

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.