Zgorzel Siewek

Zgorzel siewek, znana również jako "damping-off", to choroba grzybowa atakująca rośliny, szczególnie siewki, w początkowych etapach ich wzrostu. Zainfekowane siewki więdną, załamują się tuż nad ziemią, brunatnieją i obumierają. Zwana jest też czarną nóżką. To powszechny problem w uprawach roślin, często spotykany w szkółkach i ogrodach. Choroba ta jest wywoływana przez kilka rodzajów patogenów, takich jak Phytophthora, Pythium, Rhizoctonia Solani i Fusarium, które mogą występować w glebie lub na powierzchni roślin.

Zgorzel Siewek – Objawy i Rozpoznanie

Zgorzel siewek często występuje krótko po skiełkowaniu roślin. Porażone siewki mogą być pokryte szarym nalotem, a ich system korzeniowy podlega procesowi gnicia. Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi tej choroby są: niedostatek światła, nadmierna wilgotność podłoża, zbyt duże zagęszczenie roślin, słaba przepuszczalność gleby, wysiew zakażonych nasion, oraz wysiew do zakażonego podłoża. Charakterystycznym objawem tej choroby jest brak wschodów lub pojawienie się na młodych siewkach, szczególnie na łodygach w okolicy ziemi, brunatnych plam, które z czasem ciemnieją oraz przewężenie łodyżki, prowadzące do przewracania się i zamierania siewki.

Zgorzel siewek można podzielić na dwa główne rodzaje:

• Zgorzel przedwschodowa: Ta forma choroby, gdzie grzyby atakują rośliny jeszcze przed ukazaniem się nadziemnych części. Kiełkujące rośliny ulegają zakażeniu, co skutkuje ich obumieraniem, zanim kiełki zdążą wydostać się na powierzchnię gleby.
• Zgorzel powschodowa: W tym przypadku zgorzel atakuje już wykształcone łodyżki i liście właściwe roślin. Choroba koncentruje się wokół szyi korzeniowej, powodując silne przewężenie, co w konsekwencji prowadzi do obumierania siewki. W miejscu infekcji często widoczne są specyficzne objawy, takie jak zmiany koloru na łodyżce, początkowo na brązowy, z czasem ciemniejący i przewężenie, co może doprowadzić do przewracania się i zamierania rośliny. Na początku choroba pojawia się lokalnie na polu, powodując zamieranie kilku roślin. Z czasem może jednak rozprzestrzeniać się na większe obszary, stopniowo obejmując wszystkie rośliny i prowadząc do ich całkowitego zaniku.

Zgorzel siewek jest powszechnym problemem w wielu rodzajach upraw. Często występuje wśród warzyw liściastych, takich jak sałata, a także wśród warzyw kapustnych, w tym kalafiora i brukselki. Podobnie często dotyka ogórki i paprykę. Rośliny dyniowate, takie jak cukinia, bakłażan czy patison, również są podatne na tę chorobę. Wymienić należy także rzepak, rzepik i różne odmiany gorczycy jako rośliny narażone na zgorzel siewek.

Podsumowując

• Zamieranie siewek: Młode siewki gwałtownie zamierają i obumierają. Często można zauważyć, że rośliny wydają zdrowe, ale nagle więdną i umierają.
• Gnicie łodyżki: U podstawy łodyżki siewki pojawia się ciemna, wodnista plama. To gnicie sprawia, że łodyżka staje się krucha i łamliwa.
• Gnicie korzeni: Korzenie mogą stać się miękkie i brunatne, tracąc zdolność do pobierania wody i składników odżywczych.
• Powolny wzrost: Siewki, które przeżyją, często rosną wolniej lub są słabe.

Zgorzel Siewek – Metody Zwalczania i Leczenia*

Po wykryciu zgorzeli siewek niezbędne jest natychmiastowe podjęcie działań zapobiegawczych. Pierwszym krokiem jest usunięcie zainfekowanych roślin, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się choroby na resztę plantacji. Dla ochrony pozostałych roślin można stosować podlewanie roztworem zaprawy nasiennej silnie skoncentrowanej w wodzie. W przypadku pojawienia się nowych przypadków infekcji zaleca się opryskiwanie roślin środkami ochrony roślin takimi jak Switch 62,5 WG lub Botrefin. Ważne jest jednak zauważenie, że te metody zwalczania mogą niekiedy być nieskuteczne, dlatego kluczowe jest skupienie się na profilaktyce.

Środki na zgorzel siewek

• Previcur Energy 840 SL 
• Zaprawa zbożowa Orius Extra 02 WS
• Zaprawa Funaben Plus 02 WS
• Zaprawa Scenic 080 FS
• Zaprawa Zbożowa Rancona i-MIX ME
• Botrefin
• Cypros 62,5 WG
• Switch 62,5 WG
• Kinto Plus

Rośliny podatne na zgorzel siewek powinny być uprawiane w różnych miejscach w kolejnych sezonach, aby uniknąć powtarzania uprawy na tym samym stanowisku co roku. W przypadku podejrzeń o rozwój grzybów w glebie zaleca się regularne przeprowadzanie zabiegów odgrzybiania ziemi. Najbardziej efektywną metodą walki ze zgorzelą siewek jest zaprawianie nasion środkami fungicydowymi, co zwiększa odporność młodych siewek na chorobę i przyczynia się do uzyskania większych i lepszej jakości plonów. Stosunek zaprawy do nasion powinien wynosić 2 gramy zaprawy na kilogram nasion, a sam proces zaprawiania powinien być przeprowadzany bezpośrednio przed siewem. Ważne jest również, aby w czasie jesiennego nawożenia azotem zwracać szczególną uwagę na stan uprawy, ponieważ nadmierna ilość azotu może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby. Stosowanie nawozu azotowego powinno być ograniczone tylko do niezbędnych przypadków.

Zgorzel Siewek – Zapobieganie i Profilaktyka

Narzędzia, pojemniki i doniczki używane do produkcji rozsady muszą być dokładnie zdezynfekowane specjalnymi środkami chemicznymi. Równie ważne jest staranne czyszczenie i dezynfekowanie stołów oraz innych powierzchni wykorzystywanych do przygotowywania rozsady, wykorzystując do tego celu denaturat zmieszany z wodą lub specyficzne preparaty antygrzybicze. Działania te mają na celu zapobieganie stykowi ziemi i nasion z patogenami.

Wyłącznie szybkie wykrycie symptomów i podjęcie natychmiastowych działań jest w stanie ocalić plantację przed całkowitym zniszczeniem.

Czynnikami sprzyjającymi rozwojowi tej choroby są:

• niedostatek światła,
• nadmierna wilgotność podłoża,
• zbyt duże zagęszczenie roślin,
• słaba przepuszczalność gleby,
• wysiew zakażonych nasion,
• oraz wysiew do zakażonego podłoża.

Rośliny narażone na zgorzel nie powinny być uprawiane po sobie. Co roku powinny zajmować inne stanowisko. 

Zgorzel siewek jest szczególnie szkodliwa, ponieważ może szybko rozprzestrzeniać się wśród młodych roślin, powodując znaczne straty w krótkim czasie. W celu zapobiegania ważne jest monitorowanie roślin i szybka reakcja na pierwsze objawy choroby.​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.