ŚRODKI NA WCIORNASTKI

Zmiany w wyglądzie roślin, takie jak uszkodzone liście, przebarwione płatki kwiatów lub skorupienie na owocach, mogą wskazywać na problemy zdrowotne rośliny. Gdy zauważysz podobne symptomy, istnieje możliwość, że Twoje rośliny padły ofiarą wciornastków. Jak można je zidentyfikować i skutecznie się ich pozbyć?

Charakterystyka i rozpoznanie wciornastków

Wciornastki są małymi owadami należącymi do rzędu pluskwiaków, których liczba gatunków przekracza 5000 na całym świecie. Znaleźć je można w różnych środowiskach, od gorących tropików po chłodne rejony arktyczne. Są to niewielkie owady, o długości zaledwie kilku milimetrów, często niewidoczne dla ludzkiego oka. Przypominają miniaturowe, ciemne kreski. Mogą przybierać różne kolory w zależności od gatunku, od przeźroczystych i jasnych po ciemne i bardziej wyraziste barwy. Można spotkać formy uskrzydlone lub bezskrzydłe.

Wciornastki to owady z aparatem gębowym kłująco-ssącym, które żywią się sokami roślin i tkankami roślinnymi. Powodują przy tym rozmaite uszkodzenia głównie na roślinach uprawnych i ogrodowych, ale mogą też przysporzyć wiele problemów osobom uprawiającym rośliny doniczkowe i balkonowe. Owady te są w stanie kompletnie zniszczyć roślinę i spowodować dużą utratę plonów. Mimo że osobniki dorosłe żyją tylko od 2 do 4 tygodni, w tym czasie składają liczne jaja, z których szybko wylęgają się nowe pokolenia, tworząc wielopokoleniowe plagi w jednym sezonie. Szkodliwe organizmy są obecne niemal przez cały sezon wzrostu roślin, szczególnie w czasie gorącej i suchej pogody. Z kolei chłodniejsza temperatura i opady deszczowe przyczyniają się do redukcji ich liczebności i minimalizacji wyrządzanych przez nie szkód.

W Polsce można spotkać około 220 różnych gatunków wciornastków. Przedstawiamy kilka z nich, szczególnie znanych z powodu swojej szkodliwości:

• Wciornastek cieplarek – spotykany najczęściej w warunkach domowych, uszkadza figowce, palmy i bluszcze.
• Wciornastek szklarniowiec – pospolity zarówno w szklarniach, jak i na uprawach gruntowych, często atakujący pomidory, ogórki, papryki oraz niektóre uprawy roślin ozdobnych.
• Wciornastek tytoniowiec – uniwersalny wróg zarówno warzyw, np. cebuli, kapusty, szparagów, jak i roślin ozdobnych, takich jak goździki, chryzantemy i dalie.
• Wciornastek zachodni – obecnie najbardziej szkodliwy z gatunku wciornastków, preferuje uprawy szklarniowe pod osłonami, warzywa, kwiaty ozdobne, bardzo często ich żerowanie widoczne jest także w polowych plantacjach truskawek.
• Wciornastek różówek – specjalizujący się w atakowaniu roślin z rodziny różowatych, w tym truskawek, malin, jeżyn, drzew owocowych, porzeczek, borówek i magnolii.

Objawy żerowania wciornastków

Różnią się one w zależności od gatunku i atakowanej rośliny, lecz typowe symptomy to małe, jasne plamki na liściach i kwiatach w miejscach żerowania, które z czasem przeradzają się w srebrzyste smugi z czarnymi punktami. Uszkodzone rośliny wykazują przebarwienia i ulegają deformacji, a owoce stają się zniekształcone i korkowacieją. Długotrwałe żerowanie wciornastków może osłabić roślinę, co prowadzi do obniżenia plonów i ogólnej kondycji rośliny. Wciornastki poprzez nakłuwanie rośliny mogą także przenosić wirusy i inne patogeny roślinne, prowadząc do infekcji.

Rozpoznanie obecności wciornastków jest proste. Wystarczy potrząsnąć rośliną nad białą kartką papieru – jeśli pojawią się na niej szybko poruszające się, żółto-brązowe „kreseczki”, oznacza to atak szkodnika.

Zwalczanie wciornastków – środki ochrony roślin

Choć wciornastki nie są łatwe do zidentyfikowania i zwalczenia, stosowanie odpowiednich metod diagnostycznych i korzystanie z bezpiecznych preparatów może znacznie ograniczyć szkody przez nie wyrządzane i ochronić nasze uprawy czy roślinność domową. Skuteczna walka ze szkodnikami wymaga połączenia różnych metod: chemicznych, biologicznych oraz profilaktyki.

Metody chemiczne

Wykorzystujące środki ochrony roślin zawierające substancje czynne toksyczne dla szkodników. Każdy z nich ma swoją unikatową formułę i zakres działania, ale ogólnie są najbardziej efektywne w temperaturach od 15 do 25 stopni Celsjusza, a ich aplikacja jest zalecana w godzinach porannych lub wieczornych. Zabiegi te najlepiej wykonywać już w momencie wystąpienia pierwszych szkodników.

Wśród polecanych insektycydów można wymienić:

• Cyperkill Max 500 EC – środek owadobójczy, którego substancją czynną jest cypermetryna. To skuteczny preparat na wciornastki, który działa w sposób kontaktowy i żołądkowy, a jego stosowanie jest polecane zwłaszcza na plantacjach pora.
• Mospilan 20 SP – zawiera acetamipryd, to skuteczny środek znany z szerokiego spektrum zwalczania większości gatunków szkodników w uprawach owoców i warzyw. Działa zarówno systemicznie i wgłębnie, jak i powierzchniowo, dlatego możemy go stosować również do podlewania roślin. Jest dostępny w nowoczesnych opakowaniach wodnorozpuszczalnych. Efektywnie radzi sobie z wciornastkami w uprawach warzywnych i sadowniczych.
• Karate Zeon 050 CS – to również bardzo dobry preparat owadobójczy na wciornastki, jednak on działa powierzchniowo, czyli musimy dokładnie opryskać całą roślinę. Pomiędzy opryskami tym środkiem na wciornastka powinno minąć 7-14 dni. Minus jest taki, że ten preparat najskuteczniej działa w temperaturze poniżej 20°C, dlatego najlepiej wykonywać oprysk wieczorem, gdy temperatura powietrza jest niższa.
• Inazuma 130 WG – granulowany insektycyd do sporządzania cieczy o działaniu kontaktowym i żołądkowym z acetamiprydem i lambda-cyhalotryną, który zwalcza wciornastki w uprawach pomidora i oberżyny. Warto zastosować ten środek w momencie pojawienia się szkodników na liściach, od fazy trzeciego liścia do końca fazy kwitnienia.
• Spintor 240 SC – to innowacyjny preparat przeznaczony do eliminowania szkodników wielu gatunków roślin, zawierający spinosad. To skuteczny oprysk o naturalnym pochodzeniu, który działa nie tylko powierzchniowo, ale także wgłębnie, co jest szczególnie efektywne w przypadku młodych liści. Substancja aktywna wnika do tkanek rośliny, stając się skutecznym środkiem w walce z larwami, które żerują na roślinach, głównie wewnątrz liści. Działanie preparatu jest szybkie i efektywne. Efekty obserwowane są już po kilkunastu minutach od zastosowania, a śmierć insekta następuje zazwyczaj po kilku godzinach. Dodatkową zaletą jest krótki okres karencji środka (3-7 dni).

Metody biologiczne i naturalne

Biologiczne metody zwalczania wciornastków oferują skuteczną i ekologiczną alternatywę dla tradycyjnych środków chemicznych. Ich stosowanie może przyczynić się do zrównoważonego rozwoju rolnictwa i ochrony środowiska. W dodatku nie stwarzają zagrożenia dla owadów pożytecznych, w tym pszczół.

1. Zastosowanie pożytecznych drapieżników – polegają na wykorzystaniu naturalnych wrogów wciornastków, takich jak drapieżne roztocza i owady. Wśród nich można wymienić dobroczynka wielożernego czy dziubałeczka wielożernego.
2. Biologiczne środki owadobójcze:

• PREV-AM jest środkiem opartym na naturalnym olejku pomarańczowym, który działa na wiele gatunków szkodników. 
• Naturalis zawiera grzyb Beauveria bassiana, który infekuje i zabija wciornastki.
• NeemAzal, oparty na azadyrachtynie pochodzącej z drzewa neem, jest kolejnym biologicznym środkiem owadobójczym. Środek działa na wszystkie stadia rozwojowe wciornastków, a także na inne szkodniki, takie jak mszyce i mączliki.
• Emulpar 940 EC, Emulpar Spray – bezpieczny preparat opracowany na bazie naturalnego oleju rydzowego. Preparat na roślinie działa w sposób mechaniczny, tworząc na jej powierzchni lepką i nieprzepuszczalną powłokę, która utrudnia owadom oddychanie oraz poruszanie się, co prowadzi do ich śmierci. Roślinę należy spryskać tak, aby dokładnie pokryć każdą jej część. Preparat ten jest skuteczny przeciwko szerokiej gamie powszechnych szkodników roślin uprawnych, m.in. mszyc, tarczników, wciornastków, roztoczy, mączlików, przędziorków i wielu innych. Jest także bezpiecznym rozwiązaniem w przypadku roślin uprawianych w mieszkaniu. 

Wciornastki – zapobieganie

Kluczowym elementem w zapobieganiu inwazji wciornastków jest zastosowanie profilaktyki oraz wczesne wykrycie rozwoju szkodników, co znacznie ułatwia ich kontrolę i zapobiega rozprzestrzenianiu się.

Wśród metod profilaktyki warto wymienić kilka najpopularniejszych:

• Regularne przeglądanie roślin i niszczenie części zaatakowanych przez szkodnika. Szczególną uwagę należy zwrócić na spodnią stronę liści oraz młode pędy, gdzie wciornastki najczęściej się osiedlają
• Utrzymywanie optymalnej wilgotności powietrza w środowisku uprawowym, gdyż wciornastki najlepiej rozwijają się w warunkach ciepłych i suchych.
• Używanie niebieskich tablic lepowych do monitorowania i ograniczania populacji owadów.
• Zapewnienie właściwych warunków sanitarnych, które są nieprzyjazne dla szkodników.
• Orka i kultywacja gleby, co pomaga w redukcji populacji szkodników ukrywających się w glebie.
• Usuwanie i niszczenie fragmentów roślin zaatakowanych przez szkodniki.
• Promowanie i zachowanie naturalnych wrogów wciornastków, takich jak dobroczynki czy dziubałeczki,
• Stosowanie zdrowego materiału nasadzeniowego, aby uniknąć wprowadzenia pasożytów do upraw.

Zapoznaj się z naszym artykułem o wciornastkach:

• WCIORNASTKI - CZYM SĄ I JAK JE ZWALCZYĆ​

​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.