MĄCZNIAK PRAWDZIWY

Mączniak prawdziwy to choroba grzybowa, która atakuje szeroki zakres upraw, m.in.: warzywa, drzewa i krzewy owocowe, rośliny ozdobne, a także zboża i trawy. Każda uprawa może być zaatakowana przez specyficzny dla niej gatunek grzyba mączniakowatego (Erysiphaceae), który jest wysoko wyspecjalizowane i często porażają wybrane gatunki roślin, powodując poważne szkody w uprawach.

Mączniak prawdziwy – objawy i rozpoznanie

Objawy występowania mączniaka prawdziwego

Najbardziej charakterystycznym i pierwszym objawem mączniaka prawdziwego jest biały, mączysty nalot, który pojawia się na górnej stronie liści, na łodygach, owocach, kwiatach czy pąkach. Może on z czasem rozprzestrzeniać się, stawać się gęstszy i ciemnieć. Zainfekowane liście mogą stawać się bardziej szare, zwijać się i ostatecznie wysychać. W przypadku silnego porażenia, objawy choroby mogą pojawić się również na spodniej stronie liścia. Grzyb może powodować zahamowanie wzrostu rośliny, co prowadzi do zmniejszenia plonów. W przypadku niektórych gatunków, jak truskawki, mączniak prawdziwy atakuje również kwiaty i owoce, co obniża ich wartość handlową. Choroba może powodować znaczne straty w plonach, ograniczając fotosyntezę i zwiększając ilość odparowującej z rośliny wody. W skrajnych przypadkach może doprowadzić do zamierania roślin.

Rozpoznawanie mączniaka prawdziwego

Rozpoznanie mączniaka prawdziwego opiera się głównie na obserwacji charakterystycznych objawów. Warto jednak pamiętać, że mączniak prawdziwy różni się od mączniaka rzekomego, którego grzybnia również tworzy biały nalot, ale zazwyczaj na spodniej stronie liści. Ponadto, mączniak rzekomy jest wywoływany przez lęgniowce, a nie grzyby. Grzybnia i zarodniki konidialne mączniaka prawdziwego najlepiej rozwijają się w warunkach ciepłej i suchej pogody, choć do zakażenia rośliny wystarczy zwiększona wilgotność środowiska, jak mgła lub poranna rosa. Optymalne warunki dla patogenów to nasłonecznienie oraz temperatura powyżej 20°C.

Najczęściej występujące rodzaje mączniaka prawdziwego w uprawach i ich charakterystyczne objawy

• Mączniak prawdziwy truskawki (Sphaerotheca macularis) – biały mączysty nalot, który z czasem szarzeje, liście zawijają się do góry w łódeczkowaty kształt, odsłaniając objawy choroby na spodzie. W miejscach infekcji tkanki odbarwiają się, tworząc czerwone plamy. Możliwe porażenie kwiatów i zawiązków owoców, a także dojrzałych owoców, na których pojawia się biały nalot grzybni.
• Mączniak prawdziwy róży (Sphaerotheca pannosa var. rosae.) – nalot występuje na liściach, pędach, pąkach i kwiatach, a na nich pojawiają się czarne drobne punkciki. Silnie porażone liście mogą ulec deformacji i przedwcześnie opadać. Zainfekowane pąki kwiatowe i kwiaty rozwijają się nieatrakcyjnie i są zdeformowane.
• Mączniak prawdziwy zbóż i traw (grzyby z rodzaju Blumeria graminis) – charakterystyczny szarobiały nalot na pochwach i blaszkach liściowych. W późniejszym stadium tworzy się z niego mączysta, ścieralna, watowata powłoka, która następnie staje się szarobrązowa. Miejsca porażone żółkną i obumierają, co może prowadzić do znaczących strat w plonach.
• Mączniak prawdziwy winorośli (Uncinula necator) – biały, mączysty nalot na liściach, który z czasem szarzeje. Na nim mogą pojawić się drobne czarne punkciki – owocniki grzyba. Mączniak prawdziwy pojawia się także na porażonych pędach i owocach, co może prowadzić do uszkodzenia skórki i tkanek owoców.
• Mączniak prawdziwy pomidora (Euoidium lycopersici) – białe plamy na liściach, które z czasem obejmują coraz większą powierzchnię. Porażone liście zasychają i zamierają. Nalot może występować również na ogonkach liściowych, łodygach i działkach kielicha kwiatów. Objawy nie występują na owocach.

Mączniak prawdziwy – metody zwalczania i leczenia

Ekologiczne środki ochrony roślin

Biologiczne metody zwalczania mączniaka prawdziwego koncentrują się na wykorzystaniu naturalnych procesów i substancji, które hamują rozwój patogenu, nie szkodząc przy tym środowisku.

Przykładowe fungicydy ekologiczne na mączniaka prawdziwego:

• Serenade ASO – zawiera bakterie Bacillus subtilis, działa poprzez hamowanie wzrostu patogenów grzybowych i jest skuteczny w ograniczaniu mączniaka prawdziwego na różnych uprawach, w tym w ochronie winorośli, truskawek i warzyw. Stosuje się go poprzez oprysk.
• Limocide – preparat na bazie wapna i miedzi, działa poprzez tworzenie środowiska niekorzystnego dla rozwoju grzybów.
• Polyversum WP – środek zawierający Pythium oligandrum, który działa antagonistycznie wobec patogenów grzybowych, w tym mączniaka prawdziwego. Stosowany jest głównie w uprawach truskawek.
• Romeo – jest to biologiczny preparat, który zawiera cerevisane, substancję aktywną pochodzenia mikrobiologicznego. Działa poprzez indukowanie odporności systemowej roślin, chroniąc je przed mączniakiem prawdziwym i rzekomym oraz szarą pleśnią.
• Nutivax – preparat zawierający laminarynę, działa poprzez stymulowanie naturalnych mechanizmów obronnych roślin.

Chemiczne środki ochrony roślin

Chemiczne metody zwalczania mączniaka prawdziwego polegają na stosowaniu specjalistycznych fungicydów, które bezpośrednio niszczą patogen lub hamują jego rozwój.

Przykładowe fungicydy na mączniaka prawdziwego:

• Domark 100 EC (tetrakonazol) – fungicyd o działaniu systemicznym, przeznaczony do zwalczania mączniaka prawdziwego w uprawach winorośli, truskawek, ogórka, jabłoni, i innych.
• Scorpion 325 SC (azoksystrobina, difekonazol) – środek grzybobójczy o działaniu systemicznym, stosowany do walki przeciwko mączniakowi prawdziwemu w uprawach winorośli, jabłoni, ogórka, i innych. 
• Luna Sensation 500 SC (fluopyram, trifloksystrobina) – preparat o działaniu kontaktowym, systemicznym i mezostemicznym. Stosowany w ochronie truskawek, malin, borówek, jagód kamczackich, jeżyn, malin, porzeczek, agrestu, aronii, chmielu oraz szkółek roślin ozdobnych przed mączniakiem prawdziwym. 
• Topas 100 EC (penkonazol) – środek o działaniu systemicznym, stosowany do ograniczania mączniaka prawdziwego w uprawach jabłoni, gruszy, winorośli, pigwy, porzeczki, agrestu i truskawek.
• Talius 200 EC – środek o działaniu powierzchniowym, eliminujący mączniaka zbóż i ograniczający inne choroby wywoływane przez grzyby w jęczmieniu jarym i ozimym.

Mączniak prawdziwy – zapobieganie i profilaktyka

• Wybór odpornych odmian – jednym z kluczowych elementów profilaktyki jest wybór odmian roślin odpornych na mączniaka prawdziwego.
• Dodatkowe nawożenie – stosowanie dodatkowych ilości wapnia i krzemu może wzmacniać ściany komórkowe i odporność roślin, utrudniając przedostawanie się grzybów.
• Unikanie nadmiaru azotu – nadmierne nawożenie azotem sprzyja rozwojowi mączniaka, dlatego należy zachować umiar w jego stosowaniu.
• Regularne przycinanie i przerzedzanie – w przypadku drzew owocowych, odpowiednie przycinanie na początku sezonu może pomóc w zapobieganiu rozwoju mączniaka. Poprawia cyrkulację powietrza i redukuje wilgotność wokół roślin.
• Zapobieganie wilgoci na powierzchni liści – ograniczenie wilgoci na liściach, poprzez odpowiednie metody podlewania i zapewnienie dobrej cyrkulacji powietrza, może znacznie zmniejszyć ryzyko rozwoju choroby roślin.
• Zapobiegawcze opryski – stosowanie zapobiegawczych oprysków, np. preparatami opartymi na siarce, może wzmacniać reakcję odpornościową roślin.
• Zaprawianie nasion – stosowanie zapraw fungicydowych przed siewem, aby chronić młode rośliny przed infekcją.
• Zmianowanie – rotacja upraw może pomóc w ograniczeniu obecności patogenów w glebie.

Stosowanie tych metod w połączeniu z regularnym monitorowaniem upraw pozwala na skuteczną ochronę przed mączniakiem prawdziwym i minimalizację jego negatywnych skutków.

Zapoznaj się z naszymi artykułami o mączniaku prawdziwym:

• MĄCZNIAK PRAWDZIWY TRUSKAWKI – OBJAWY I ZWALCZANIE
• MĄCZNIAK PRAWDZIWY I RZEKOMY – RÓŻNICE ORAZ ZWALCZANIE

​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.