Zgnilizna twardzikowa

Zgnilizna twardzikowa wywoływana przez grzyb należący do rodziny workowców Sclerotinia sclerotiorum jest jedną z poważniejszych chorób grzybowych atakujących rośliny. Choroba ta ma szeroki zakres roślin żywicielskich, obejmujący ponad 400 gatunków, w tym wiele upraw roślin warzywnych, ozdobnych i przemysłowych. Znaczenie zgnilizny twardzikowej jest szczególnie istotne w rolnictwie, ponieważ może powodować znaczne straty w plonach, zarówno na polu, jak i podczas przechowywania w przechowalniach lub chłodniach. 

Zgnilizna Twardzikowa – objawy i rozpoznanie

Zgnilizna twardzikowa jest polifagiem, który atakuje wiele gatunków roślin warzywnych, m.in.: marchew, pietruszkę, seler korzeniowy, sałatę, rośliny kapustne, pomidory, paprykę oraz fasolę. Grzyb ten poraża również niektóre rośliny rolnicze, takie jak rzepak, ziemniak czy tytoń. Infekcja rozpoczyna się od podstawy łodygi i korzeni, rozprzestrzeniając się na nadziemne części roślin. 

Objawy Zgnilizna Twardzikowej

Objawy zgnilizny twardzikowej obejmują miękkie wodniste plamy w podstawie łodygi oraz więdnięcie i gnicie części rośliny powyżej zmian. Charakterystycznym objawem jest puszysta biała grzybnia znajdująca się na porażonej tkance przypominająca watowaty nalot, a wraz z rozwojem choroby w obrębie grzybni wytwarzają się czarne zarodniki przetrwalnikowe – sklerocja. Z kolei sklerocjum wytwarza apotecjum – owocnik, z którego uwalniane są zarodniki workowe, które mogą infekować wyższe partie roślin. Objawy tej choroby mogą również występować na liściach, owocach i strąkach. W zaawansowanym stadium choroby, zainfekowane tkanki mogą wydzielać nieprzyjemny zapach.

Warunki Rozwoju Zgnilizny Twardzikowej

Rozwój zgnilizny twardzikowej najlepiej zachodzi w chłodnych i wilgotnych warunkach. Optymalne warunki dla rozwoju patogenu to temperatura powietrza 16-22°C oraz wysoka wilgotność powietrza i gleby. Sklerocja kiełkują w temperaturze od 4 do 26°C (optymalna 13-15°C). Choroba rozwija się głównie przy wysokiej zawartości wody w glebie, która występuje przez dłuższy czas. Jednym z głównych źródeł infekcji może być także używanie zainfekowanego materiału siewnego lub sadzeniaków. Sklerocja mogą przetrwać na tym materiale i stanowić źródło infekcji dla nowych upraw. Zarodniki grzyba mogą być także przenoszone przez wiatr, wodę, a także przez narzędzia rolnicze, maszyny i ludzi, co sprzyja rozprzestrzenianiu się choroby na większe obszary.

Skutki występowania

Zgnilizna twardzikowa może powodować znaczne straty w plonach, obniżając jakość i ilość zbieranych produktów. W przypadku silnego zainfekowania porażone rośliny przedwcześnie zamierają. Sklerocja, które są formą przetrwalnikową grzyba, potrafią zalegać w glebie nawet przez kilka lat. Choroba ta jest szczególnie problematyczna w uprawach warzyw, gdzie może znacząco wpływać na rentowność produkcji.

Zgnilizna twardzikowa – metody zwalczania i leczenia

Zwalczanie zgnilizny twardzikowej jest trudne ze względu na to, że jest ona chorobą odglebową. Wśród zarejestrowanych środków ochrony roślin dominują preparaty zawierające różne substancje systemiczne.

Wśród nich można wymienić*:

• Scorpion 325 SC (azoksystrobina, difenokonazol)
• Kenja 400 EC (izofetmid)
• Dagonis (difenokonazol, fluksapyroksad)
• Switch 62,5 WG (cyprodynil, fludioksonil)
• Signum 33 WG (piraklostrobina, boskalid)
• Serifel (Bacillus amyloliquefaciens)
• Polyversum WP (Pythium oligandrum)

Warto zaznaczyć, że skuteczność tych środków zależy od wielu czynników, w tym od właściwego momentu aplikacji, warunków pogodowych oraz ogólnego stanu zdrowia roślin. Zaleca się stosowanie środków ochrony roślin w okresie ryzyka największego nasilenia infekcji, czyli przy wilgotnej pogodzie i podczas wysypu zarodników. Zawsze należy stosować się do zaleceń producenta dotyczących dawkowania i sposobu użycia. Ponadto w ramach zintegrowanej ochrony roślin, zaleca się łączenie metod chemicznych z praktykami agrotechnicznymi i biologicznymi, aby zapewnić skuteczną i zrównoważoną ochronę przed chorobami.

Zgnilizna twardzikowa – zapobieganie i profilaktyka

Działania zapobiegawcze obejmują:

• staranne przyoranie resztek pożniwnych,
• stosowanie kilkuletniego płodozmianu,
• siew kwalifikowanego i zaprawionego materiału siewnego wolnego od sklerocjów,
• unikanie zbyt gęstego siewu,
• racjonalne nawożenie,
• usuwanie zainfekowanych roślin, porażonych resztek roślinnych,
• utrzymanie odpowiednich warunków w przechowalniach plonów, 
• monitorowanie upraw i regularne kontrole, aby szybko reagować na pierwsze symptomy choroby.

Rozumienie tych czynników jest kluczowe w zapobieganiu i zwalczaniu zgnilizny twardzikowej, ponieważ pozwala na wdrożenie odpowiednich strategii zarządzania uprawami i ochrony roślin.

​

* Środki ochrony roślin zarejestrowane w roku 2023.